ျမန္မာ တံခါးဖြင့္ေပမယ္႕ အေမရိကန္ေတြ အေလာမၾကီး

အေမရိကန္ေတြ လာတာ ၾကာတယ္၊ ေႏွးတယ္။ ဒါေပမယ္႕ ဆင္သြားရင္ လမ္းျဖစ္တယ္။ (ဓာတ္ပံု- Reuters)

စီးပြားေရး ဝုန္းခနဲ ထလာႏိုင္တဲ့ လကၡဏာေတြ ျမန္မာျပည္မွာ ျပည့္ေနတယ္။ ရန္ကုန္သြားမယ့္ ေလေၾကာင္း လိုင္းေတြဆိုလည္း ခရီးသည္အျပည့္၊ ဟုိတယ္ခန္းေတြဆိုလည္း အကုန္ဘြတ္ကင္ လုပ္ၿပီးသား၊ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ အသြားမ်ားတဲ့ ဘားဆိုင္ေတြမွာဆိုလည္း ကာကီအကၤ် ီနဲ႔ ဂ်င္းေဘာင္းဘီဝတ္ ဝဝ ၿဖိဳးၿဖိဳး အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြ ႀကိတ္ႀကိတ္တိုးလို႔ ၂၁ ရာစု ေငြရွာသူေတြဟာ အက်ိဳးစီးပြားကိုယ္စီနဲ႔ ဒီေရႊႏိုင္ငံဆီ တျဖည္းျဖည္း ေျခဦးလွည့္ေနၾကပါေတာ့တယ္။
ျမန္မာျပည္ရဲ႕ လက္ရွိအေနအထားကို ထပ္ၿပီး ျမွင့္တင္ေပးလိုက္တာကေတာ့ အေမရိကန္သမၼတ ဘားရက္ အုိဘား မားရဲ႕ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၉ ရက္ေန႔ ခရီးစဥ္ပါပဲ။ ေရရွည္ အထီးက်န္ႏိုင္ငံတခုကို ႏိုင္ငံတကာမိသားစုဆီ ျပန္ဝင္ခြင့္ရေစဖို႔ ႏိုင္ငံေရးအရ ဦးေဆာင္မႈေပးခဲ့တဲ့ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ဆဲ သမၼတတေယာက္ရဲ႕ ပထမဆံုး ဒီခရီးစဥ္ကို ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြ သတိမထားမိဘဲေနမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြကေတာ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈ ေတြ ႀကီးႀကီးမားမားလုပ္မယ့္ လကၡဏာတစံုတရာ အခုထိမျပေသးတဲ့အျပင္ အဲ့ဒီကုမၸဏီေတြက သိပ္မၾကာခင္မွာ သူ တို႔ရပ္တည္ခ်က္ ေျပာင္းလိမ့္မယ္ဆိုတာကိုလည္း လူအနည္းငယ္ေလာက္ကပဲ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကပါတယ္။
အေမရိကန္အစိုးရအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚခ်မွတ္ထားခဲ့တဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြကို တေျဖးေျဖး ေလွ်ာ့ခ်ေပးေန တာပါ၊ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအေပၚ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ကန္႔သတ္ထားခ်က္ေတြ အမ်ား စုကိုေတာ့ ႐ုတ္တရက္ ရပ္ဆိုင္းေပးတာမ်ိဳး မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒဏ္ခတ္အေရးယူထားတာေတြ ျပန္႐ုတ္သိမ္းဖို႔ အခ်ိန္ယူ ရမွာ ျဖစ္တဲ့အျပင္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈေတြအေပၚ စိုးရိမ္မႈေတြလည္း ရွိေနၿပီး ေနာက္ပိုင္းက ႏိုင္ငံေရးဖိအားေတြ လည္း ရွိေနတာမို႔ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲဝင္ၿပီး လုပ္ငန္းႀကီးေတြ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္နဲ႔ လုပ္ကုိင္ ဖို႔အေရးကို ႐ႈပ္ေထြးခက္ခဲေစပါတယ္။ တဖက္မွာလည္း ဘယ္အရာေတြကို သူတို႔လုပ္ႏိုင္တယ္၊ ဘယ္အရာေတြကို မလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့အေပၚ သူတို႔အေနနဲ႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိတဲ့အျပင္ လုပ္ငန္းအစီရင္ခံမႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ လိုအပ္ခ်က္ အသစ္ေတြကလည္း သူတို႔ကို ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး ျဖစ္ေစျပန္ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ၂ ခု စလံုး ရဲ႕ မူဝါဒအေျပာင္းအလဲေတြ ၿမဲပါ့မလားဆိုတဲ့အေပၚမွာလည္း သူတို႔က သံသယ တဝဲဝဲ ျဖစ္ေနၾကတာပါ။
ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံလို ဘယ္သူမွမထိရေသးတဲ့ ေနာက္ဆံုးက်န္ ေစ်းကြက္ႀကီးတခုကလည္း သူတို႔အတြက္ ပစ္ရမွာ အဆီတဝင္းဝင္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံထဲ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္မယ္ဆိုရင္ ေရနံနဲ႔သဘာဝဓာတ္ေငြ႔၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္၊ သစ္၊ ေက်ာက္မ်က္နဲ႔ ကမၻာေပၚက ေျမၾသဇာအေကာင္းဆံုး ေျမယာတခ်ိဳ႕အပါအဝင္ ထင္ရွားတဲ့ သဘာဝ သယံဇာတ ေတြကိုလည္း လက္လွမ္းမီႏိုင္တာကိုး။ အိႏၵိယနဲ႔ ကမၻာေပၚမွာ စီးပြားေရးအရ တိုးတက္မႈ အျမန္ဆံုးျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံေတြၾကားမွာ တည္ရွိေနေပမယ့္ ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အင္တာနက္နဲ႔ မိုဘိုင္းဖုန္းအသံုးျပဳမႈဟာ ကမၻာေပၚ အဆင့္အနိမ့္ဆံုး ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ ျဖစ္ေနတာပါ။ လမ္း၊ ဆိပ္ကမ္း၊ ဟုိတယ္၊ ေဆး႐ံု၊ ေက်ာင္းနဲ႔ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအား အဆင့္အတန္းေတြဟာလည္း အလားတူပါပဲ။
ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေမရိကန္အစိုးရက ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြကို ျပတ္ျပတ္သားသားနဲ႔ ႐ုတ္သိမ္း လိုက္တာမ်ိဳး ကုမၸဏီအေတာ္မ်ားမ်ားက ျမင္ခ်င္ၾကတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးရာမွာ အရင္းခံက်တာကေတာ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘယ္လိုအခန္းက႑ကေန ပါဝင္ေဆာင္ရြက္သင့္ သလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတအိုဘားမားကေတာ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ “စံနမူနာျပ ဦးေဆာင္” ရမယ္လို႔ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို လက္ေတြ႔ေဆာင္ရြက္ရာမွာ ေကာင္းမြန္တဲ့ အေလ့အထေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ သူ႔အစိုးရ က တြန္းအားေပးေနတာပါ။ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ရာမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိလာေစဖို႔အတြက္လည္း ျမန္မာျပည္မွာ ေဒၚလာ ၅ သိန္းအထက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံတဲ့ ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနကို အေသးစိတ္အစီရင္ခံဖို႔ လိုမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲ့ဒီထဲက တခ်ိဳ႕အခ်က္အလက္ေတြကို အမ်ားျပည္သူသိေအာင္ လုပ္ေပးမယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ အေမရိကန္ကုမၸဏီႀကီးေတြအေနနဲ႔ ျမန္မာျပည္က အႀကီးဆံုးနဲ႔ ျခအစားဆံုး စီးပြားေရးသမား ေတြနဲ႔ လုပ္ငန္းပူးတြဲ မလုပ္ဖို႔ကိုလည္း အေမရိကန္အစိုးရက ပိတ္ပင္ထားပါေသးတယ္။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အၿပိဳင္အဆိုင္လုပ္ရာမွာ အေမရိကန္ကုမၸဏီႀကီးေတြအတြက္ နစ္နာေစမယ့္ အဲ့ဒီတားျမစ္ကန္႔သတ္ ခ်က္ေတြေၾကာင့္ အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ ျပည့္မျပည့္ဆိုတာကေတာ့ အေျခအတင္ ေဆြးေႏြးၾကတဲ့အေပၚ မူတည္ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဒီစဥ္းစားခ်က္ေတြက ေရရွည္မွာ တန္ဖိုးရွိေကာင္း ရွိလာပါလိမ့္မယ္။
သမိုင္းပညာရွင္၊ စာေရးဆရာနဲ႔ သမၼတအႀကံေပး ဦးသန္႔ျမင့္ဦးကေတာ့ ျမန္မာျပည္ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အႀကီးမားဆံုး စိန္ေခၚခ်က္ဟာ အေျပာင္းအလဲအရွိန္ကို အေထာက္အကူျပဳႏိုင္မယ့္ စီးပြားေရးပံုစံသစ္ ရွာေဖြတာျဖစ္ တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“ရာစုႏွစ္ ထက္ဝက္ေလာက္ ဖ႐ုိမရဲျဖစ္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္စဥ္ကို လမ္းေၾကာင္းေပၚဆက္ရွိေနေစဖို႔ နဲ႔ တခ်ိန္တည္းမွာလည္း လူေတြအတြက္ ဝင္ေငြရဖို႔နဲ႔ အလုပ္အကိုင္ေတြဖန္တီးေပးဖို႔ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးကို ဘယ္လို ျပင္ဆင္ရမယ္ဆိုတာ ဘယ္သူမွ မသိဘူးျဖစ္ေနတယ္” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာ ကေန႔လႊမ္းမိုးထားတဲ့ စီးပြားေရးပံုစံ ၂ ခု (ခ႐ိုနီ စီးပြားေရးသမားေတြနဲ႔ တ႐ုတ္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြ စီးပြားေရး မဟာမိတ္ဖြဲ႕ထားၾကတာ ဒါမွမဟုတ္ လက္ဝဲ အထီးက်န္ စီးပြားေရးပံုစံ) မွာ ဘယ္ဟာ ကမွ တိုင္းျပည္ကို တိုးတက္ေစဖို႔ လမ္းမေဖာက္ေပးႏိုင္ဘူးလို႔လည္း သူက ဆိုပါေသးတယ္။ အေမရိကန္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြက တတိယနည္းလမ္း စဥ္းစားႏိုင္ဖို႔ အေထာက္အကူျဖစ္ေစလိမ့္မယ္လို႔ သူက ေမွ်ာ္လင့္ေနတာပါ။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြ ေလွ်ာ့ေပးတာ၊ သက္တမ္းတိုးတာ ဒါမွမဟုတ္ ကန္႔သတ္ ခ်က္ေတြကို တိုးျမွင့္တာ၊ ၿပီးေတာ့ တခ်ိဳ႕ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်တာေတြကို အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့အတြက္ ျမန္မာျပည္က ႏိုင္ငံေရးျပဳျပဳေျပာင္းလဲမႈေတြ အရွိန္ေလ်ာ့သြားရင္ အေမရိကန္အစိုးရအေနနဲ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ တံု႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရလာေစပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ တခ်ိန္တည္း မွာလည္း အဲ့ဒီလို ေဆာင္ရြက္ခ်က္က ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြအတြက္ ႐ႈပ္ေထြးစရာေတြ ျဖစ္လာေစပါတယ္။
ျမန္မာစစ္အစိုးရက ဒီမိုကေရစီေရးဆႏၵျပသူေတြကို ရက္ရက္စက္စက္ ႏွိမ္နင္းခဲ့တဲ့ ၁၉၈၈ လူထုအံုႂကြမႈႀကီးအၿပီးမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ပထမဆံုး ဒဏ္ခတ္အေရးယူခဲ့တာပါ။ အဲဒီ့ကာလေနာက္ပိုင္း ဆယ္စု ႏွစ္ ၂ ခုအတြင္းမွာေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာျဖစ္ေပၚေနတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ၊ အတိုက္အခံအင္အားစုအေပၚ ႏွိပ္ကြပ္ေနတာေတြကို တံု႔ျပန္ေဆာင္ရြက္တဲ့အေနနဲ႔ အေမရိကန္အစိုးရက ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြ တသီတတန္း တိုး ျမွင့္ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္ သုေတသန ဌာနခြဲ (Congressional Research Service) က အာရွေရးရာ အထူးကၽြမ္းက်င္သူ မိုက္ကယ္ မာတင္ (Michael Martin) ရဲ႕ အေသးစိတ္ေလ့လာခ်က္အရ ျမန္မာျပည္အေပၚ အေမရိကန္အစိုးရက သီးသန္႔ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြဟာ ဖက္ဒရယ္ဥပေဒ ၆ ရပ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အမိန္႔အမ်ားအျပားအရ ခ်မွတ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕ ျပဌာန္းခ်က္ေတြဆိုရင္ တခုနဲ႔တခု ထပ္ေနတယ္လို႔ေတာင္ သိရပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ တားျမစ္အမိန္႔လို႔ေခၚ တဲ့ ဥပေဒေတြ ဥပမာ – ကေလးစစ္သားအသံုးျပဳတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံလို ဘယ္ႏိုင္ငံကိုျဖစ္ျဖစ္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက စစ္သင္တန္းေပးတာနဲ႔ လက္နက္ေရာင္းခ်တာမလုပ္ဖို႔ တားျမစ္ထားတာေတြလည္း ရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ဒါေပမယ္႕ အေမရိကန္အစိုးရအေနနဲ႔ ျမန္မာျပည္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ႀကိဳးပမ္းမႈေတြအေပၚ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ပဲ တုံ႔ျပန္ခဲ့တာပါ။ ျမန္မာအစုိးရက ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးၿပီး ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေပးခဲ့တာမို႔ အေမရိကန္အစိုးရ က ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈအသစ္ဆိုင္ရာ၊ ဘ႑ာေရးဝန္ေဆာင္မႈေတြဆိုင္ရာ၊ ဘက္ေပါင္းစံု အကူအညီေပးေရးဆိုင္ရာနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ျမန္မာျပည္က တင္ပို႔ကုန္ဆိုင္ရာေတြမွာ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကို ဆိုင္းငံ့ေပးခဲ့ပါတယ္။
အခုဆိုရင္ အေမရိကန္ ကုမၸဏီႀကီးေတြအတြက္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ အႀကီးမားဆံုးပိတ္ဆို႔မႈအျဖစ္ ရွိေနေသးတာက ေတာ့ စီးပြားေရးအတူ လုပ္လို႔မရဘူးလို႔ တားျမစ္ထားတဲ့ “သီးသန္႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား” နဲ႔ ကုမၸဏီ စာရင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔ ကုမၸဏီေတြဟာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ ဖိႏွိပ္မႈေတြနဲ႔ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈေတြမွာ အခ်ိတ္အဆက္ရွိတယ္လို႔ စြပ္စြဲခံထားရတာမို႔ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ လုပ္ငန္းအတူ တြဲမလုပ္ရဆိုၿပီး တားျမစ္ထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ အေျခအေနက မွန္မွန္ကန္ကန္နဲ႔ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္မရွိတဲ့အျပင္ ခ႐ိုနီေတြက လည္း နာမည္မ်ိဳးစံုသံုးၿပီး လက္ေအာက္ခံကုမၸဏီေတြ ေထာင္တဲ့ အေလ့အထရွိၾကတာမို႔ အဲ့ဒီစာရင္းအတိုင္း လိုက္ လုပ္ဖို႔ အခက္အခဲရွိတယ္လို႔ သူတို႔က ညည္းညဴၾကပါတယ္။
“အစိုးရထဲမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလာဖို႔ က်ေနာ္တို႔ တြန္းအားေပးေနၾကပါတယ္။ လူပုဂၢိဳလ္တေယာက္ခ်င္းကိုေတာ့ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေအာင္ က်ေနာ္တို႔ တြန္းအားေပးလို႔ မရပါဘူး” လို႔ ေဟာင္ေကာင္အေျခစိုက္ အေမရိကန္ကုန္သည္ႀကီးမ်ား အသင္း ဥကၠဌ ရစ္ခ်တ္ ဗိုင္းလ္စတိခ္ (Richard Vuylsteke) က ေျပာပါတယ္။ ဒဏ္ခတ္စာရင္းကို အျမန္ဆံုး ေလွ်ာ့ခ် ဖို႔နဲ႔ “အဲ့ဒီပုဂၢိဳလ္ေတြကို လက္ရွိသြားေနတဲ့ စနစ္ထဲမွာ ပူးေပါင္းပါဝင္လာေအာင္ မက္လံုးေပးဖို႔” ကိုလည္း သူက အေမ ရိကန္အစိုးရကို တိုက္တြန္းပါေသးတယ္။
အေမရိကန္အစိုးရဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြကို ပယ္ဖ်က္မယ့္အစား ဆိုင္းငံ့ထားခဲ့ တာပါ (တခ်ိဳ႕ကို ပယ္ဖ်က္မယ္ဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ အတည္ျပဳခ်က္ လိုပါတယ္)။ ဆိုလိုတာကေတာ့ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ျပဳ ျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အရွိန္ပ်က္သြားတယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီအေရးယူမႈေတြကို ျပန္လည္အသက္သြင္းႏိုင္တဲ့ သေဘာပါပဲ။ အေမရိ ကန္အစိုးရအေနနဲ႔ ေရွ႕ကို အလွမ္းႀကီးတလွမ္း လွမ္းတိုင္းမွာ ေနာက္ကို အလွမ္းငယ္တလွမ္း ဆုတ္ေလ့ရွိပါတယ္။
သမၼတအိုဘားမား ရန္ကုန္မသြားခင္ ၃ ရက္မွာ အေမရိကန္အစိုးရက ျမန္မာျပည္က အထည္အလိပ္တင္ပို႔ခြင့္ တား ျမစ္ထားမႈကို ဆိုင္းငံ့ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အထည္အလိပ္လုပ္ငန္း ျပန္လည္ အသက္ဝင္လာေစဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္တဲ့ လုပ္ရပ္ပါ။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိန္တည္းမွာလည္း အေမရိကန္ကုမၸဏီႀကီးေတြ လုပ္ငန္းအတူလုပ္ခြင့္မရွိတဲ့ စာရင္းထဲမွာ ကုမၸဏီ ၇ ခုကို အေမရိကန္အစိုးရက ထပ္ထည့္လိုက္ျပန္ပါတယ္။
ဇူလိုင္လတုန္းကဆိုရင္လည္း အေမရိကန္အစိုးရက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈအသစ္နဲ႔ ဘ႑ာေရး ဝန္ေဆာင္မႈေပးေရးဆိုင္ရာ တားျမစ္ခ်က္ကို ဆိုင္းငံ့လိုက္တာနဲ႔ တခ်ိန္တည္းမွာ အျခားေဆာင္ရြက္ခ်က္တရပ္ကို လုပ္ ခဲ့ပါေသးတယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းအစီရင္ခံစာတင္သြင္းမႈ အပိုင္းမွာ ထည့္သြင္းရမယ့္ အခ်က္ေတြကို ထပ္ျဖည့္တာနဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို အားနည္းေစသူ၊ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြမွာ ပါဝင္ပတ္ သက္သူ ဒါမွမဟုတ္ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ စစ္ဘက္ကုန္သြယ္မႈေတြမွာ ပါဝင္ပတ္သက္သူေတြကို ဒဏ္ခတ္အေရးယူ မယ့္သူစာရင္းထဲ ထပ္ျဖည့္လိုက္တာပါပဲ။ အဲ့ဒီလိုေဆာင္ရြက္တာတာ “မေတာ္မတရားမႈေတြ၊ ျခစားမႈေတြ ဒါမွမဟုတ္ တိုးတက္မႈေတြကို မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ေစတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြမွာ ပါဝင္ပတ္သက္သူေတြအေနနဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈရဲ႕ အသီးအပြင့္ကို ခံစားရမွာမဟုတ္ဘူးဆိုတာကို” ရွင္းရွင္းလင္းလင္း စကားပါးတာျဖစ္တယ္လို႔ အိမ္ျဖဴေတာ္က ေျပာပါတယ္။
အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြဟာ သူတို႔အစိုးရက ျမန္မာျပည္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြအျပင္
တကယ္လို႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအတူလုပ္ဖို႔ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ပါတနာမွားၿပီးေရြးမိတယ္ဆိုရင္လည္း သူတို႔ႏိုင္ငံက တင္းက်ပ္တဲ့ ခ်စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရ႐ံုသာမကပဲ အဲ့ဒီလို လုပ္ငန္းတြဲလုပ္မိတဲ့အတြက္ သူတို႔ရဲ႕
ဂုဏ္သတင္းထိခိုက္ႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္နဲ႔လည္း ႀကံဳရႏိုင္ပါတယ္။
“ျမန္မာျပည္မွာက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္တဲ့ေနရာမွာ ျခစားမႈေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတာ၊ အေမရိကန္မွာဆိုရင္ေတာ့ အဲ့ဒါ ေတြက ဥပေဒေၾကာင္းနဲ႔ ညွိေနတာေလ” လို႔ အေမရိကန္ သံ႐ုံးတာဝန္ခံအျဖစ္ ၁၉၉၉ ကေန ၂၀၀၂ အထိ ရန္ကုန္ အေမရိကန္သံ႐ံုးမွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ပရစ္စီလီယာ ကလက္ပ္ (Priscilla Clapp) က ဆိုပါတယ္။ “အေမရိကန္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြက အေမရိကန္စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို လိုက္နာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာစီးပြားေရးလုပ္ငန္း ေတြနဲ႔ ပါတနာလုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း က်မတို႔ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြအတိုင္းပဲ လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီလို လုပ္ဖို႔က မလြယ္လွပါဘူး၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ရာစုႏွစ္နဲ႔ခ်ီေနတဲ့ လုပ္ရပ္ဆိုးေတြကို ေျပာင္းပစ္ရမွာကိုး” လို႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။
အေမရိကန္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ အခုလို အေျခအေနနဲ႔ ႀကံဳေနခိုက္မွာ အျခားႏိုင္ငံကုမၸဏီေတြကေတာ့ ျမန္မာ
ျပည္ထဲကို တေျဖးေျဖးနဲ႔ ဝင္ေရာက္ေနၾကပါၿပီ။
“ျမန္မာျပည္ဟာ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြအတြက္ ေလဟာနယ္ျဖစ္ေနခဲ့တာ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ စုရွိပါၿပီ” လို႔ ဝါရွင္တန္ အေျခစိုက္ အေမရိကန္ကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္းရဲ႕ အေရွ႕ေတာင္အာရွဆိုရင္ အႀကီးတန္း ဒါ႐ိုက္တာ ဂၽြန္ ဂိုယာ (John Goyer) က ဆိုပါတယ္။ “ေစ်းကြက္နဲ႔ လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈဆိုင္ရာေတြကို သူတို႔ အမ်ားႀကီး ေလ့လာရပါအံုး မယ္။ တ႐ုတ္၊ ထိုင္းနဲ႔ မေလးရွားႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ဘယ္သူေတြက အေရးပါၾကတယ္ဆိုတာကို သိတယ္ဆိုေတာ့ လုပ္ငန္းဝန္းက်င္ကို သိတာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါက သူတို႔အတြက္ တပန္းသာမႈေပါ့” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံက ကုမၸဏီေတြ ဥပမာ – ဂ်ပန္ကုမၸဏီေတြနဲ႔ ယွဥ္ရင္ အားနည္းခ်က္တခု ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒါကဘာလဲဆိုေတာ့ အဲ့ဒီကုမၸဏီေတြက သူတို႔ အစိုးရေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ၊ အကူအညီနဲ႔ ေႂကြးၿမီပလပ္လိုက္တာေတြကို တၿပိဳင္ထဲ လုပ္ႏိုင္တာပါပဲ။
“အာရွက ကုမၸဏီေတြဟာ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အကူအညီ အစီအစဥ္ေတြ အားလုံးနဲ႕ ေပါင္းစပ္ထုပ္ပိုးျပီး စီးပြားေရး အေပးအယူ လုပ္ႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ ဂၽြန္ ဂိုယာက ဆိုပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာဆိုရင္ေတာ့ “ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံထဲသြားၿပီး ဆိပ္ကမ္းေတြ၊ မီးရထားလမ္းေတြ ဒါမွမဟုတ္လည္း အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြ တည္ေဆာက္တာေတြ အတြက္ အစိုးရက အကန္႔အသတ္မရွိ အေထာက္အပံ့ေပးတာမ်ိဳး မရွိပါဘူး” လို႔လည္း သူက ျဖည့္ေျပာပါေသးတယ္။
အေမရိကန္-အာဆီယံ စီးပြားေရးေကာင္စီရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ တြဲဖက္ဒါ႐ိုက္တာ အင္ေထာ္နီ နယ္လ္ဆင္ (Anthony Nelson) ကလည္း အေမရိကန္ကုမၸဏီ အေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္ တစိမ္းျပင္ျပင္ အျဖစ္ဆုံး ကမ႓ာေပၚက ေစ်းကြက္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံပါတဲ့။ “ဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးက မၾကာခဏ ျဖစ္ေလ့ရွိတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာင္လည္း ဘယ္ေတာ့မွ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး” လို႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ ျမန္မာျပည္ထဲ အေလာတႀကီးနဲ႔ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ၾကဖို႔ကိုေတာ့ သူက မေျပာပါ ဘူး။
“ဗီယက္နမ္ကို ၾကည့္ၾကည့္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ ဗီယက္နမ္နဲ႔ ဆက္ဆံေရး ပံုမွန္ျပန္လည္တည္ေဆာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ကုမၸဏီ ေတြ ဝင္လာၿပီး ေနရာယူၾကတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္႐ံုးေတြလည္း ဖြင့္ၾကနဲ႔ေပါ့၊ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီလို ျဖစ္ၾကတာက
အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈ အလုံးအရင္းနဲ႔ မလုပ္ခင္ ၁၀-၁၅ ႏွစ္ မတိုင္ခင္မွာ ျဖစ္ၾကတာေလ။ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ ဗီယက္နမ္ထဲဝင္တဲ့အခါမွာလည္း ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ အႀကီးႀကီးနဲ႔ ဝင္ၾကတာပါ၊ ကိုယ္ဘာလုပ္ မယ္ဆိုတာကို ၾကည့္ဖို႔ အခ်ိန္လိုတယ္ေလ” လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။