လိပ္စာမသိလို႕........စိတ္ရွာၾကည့္ရင္......

လိပ္စာမသိလို႕........စိတ္ရွာၾကည့္ရင္........?
စိတ္အေၾကာင္းကိုသိခ်င္ရင္၊ အာရံုကိုလည္းသိမွျဖစ္မယ္၊ စိတ္ကိုႏွစ္မ်ိဳးထပ္ခြဲရင္ စိတ္ရယ္၊ ေစတသိတ္ရယ္ ႏွစ္မ်ိဳးရတယ္၊ စိတ္ဆိုတာကလဲ
ပါ႒ိစကား“စိတၱ” ဆိုတာကေန“တ”တလံုးကိုေဖ်ာက္ျပီး စိတ္လို႕ျမန္မာမႈျပဳတယ္၊ ပါ႒ိလို“စိတၱ”ဆိုတဲ့စကားကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ရရင္ အာရံုကိုသိတတ္၊
ၾကံစည္တတ္ေသာေၾကာင့္ စိတ္ဟုေခၚပါတယ္ စိတ္ဆိုတာ အာရံုကိုသိတတ္တဲ့သေဘာ၊ အာရံုကိုရယူတတ္တဲ့သေဘာဆိုရင္ ေစတသိတ္ကဘာလဲဆိုေတာ့“ေစတသိကဘ၀ဏ္”စိတ္ထဲမွာျဖစ္ေပၚလာတဲ့အရာကိုေစတသိတ္လို႕ေခၚတယ္စိတ္မပါဘဲေစတသိတ္ဆိုတာျဖစ္လို႕မရဘူး စိတ္၊ ေစတသိတ္ေပါင္းစပ္ျပီးေတာ့မွ “နာမ္” ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရကိုသံုးတာ၊“ နာမ္”ဆိုတဲ့စကားလံုးဟာ ပါ႒ိလို“နာမ”ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရကို ျမန္မာမႈျပဳထားတာျဖစ္တယ္ ေနာက္တခုနာမ္ဆိုတာကိုအဓိပၸါယ္ဖြင့္ရရင္ အာရံုရွိရာသို႕ညႊတ္ကိုင္းျခင္းလို႕ဆိုပါတယ္၊ နာမဆိုတဲ့နာမ္ဆိုတာ စိတ္ရယ္၊ ေစတသိတ္ရယ္၊ ႏွစ္ခုေပါင္းထားတာပါ ၊ အဘိဓမၼာမွာစိတ္ကို(၈၉)မ်ိဳးခြဲျခားထားတယ္၊ ေစတသိတ္ကေတာ့(၅၂)မ်ိဳးခြဲထားတယ္
ဒီေတာ့စိတ္နဲ႕ေစတသိတ္ ႏွစ္ခုေပါင္းထားတဲ့“နာမ္”အေၾကာင္းကိုေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ ဥပမာ လူေတြက စိတ္ဆိုးတယ္လို႕ေျပာလိုက္ရင္တခုထဲ
ထင္ရေပမယ့္ ဒီစိတ္ဆိုးတယ္ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ သဘာ၀တရားေပါင္း(၂၂)ခုရွိတယ္ ဒီ(၂၂)မ်ိဳးထဲကမွတခုခုကလုပ္တာပါ၊ စိတ္ဆိုးတယ္၊ စိတ္မေကာင္းဘူး၊ စိတ္ခ်မ္းသာလိုက္တာ ဆိုတာ၊ ေစတသိတ္ေတြနဲ႕တြဲေျပာေနၾကတာပါ၊ “ဗုဒၶအလိုအရစိတ္ဆိုတာ ရွိေနတဲ့အရာမဟုတ္ဘူး
ျဖစ္လာတဲ့အရာပါ” (၀ိသုဒၶိမဂ္) စိတ္ရဲ႕အေျခခံ ၀တၳဳရုပ္(၆)ပါးရွိတယ္......? (၁)စကၡဳပသာဒ မ်က္စိအၾကည္မွစိတ္ျဖစ္ေပၚလာဖို႕အေၾကာင္းတခု၊
(၂)ေသာတပသာဒ အသံကိုသိတဲ့စိတ္ ျဖစ္ေပၚလာဖို႕အေၾကာင္းတခု၊
(၃)ဂႏၶာပသာဒ အနံကိုိုသိတဲ့စိတ္ ျဖစ္ေပၚလာဖို႕အေၾကာင္းတခု၊
(၄)ဇိိ၀ွါပသာဒ လွ်ာအရသာကိုိုသိတဲ့စိတ္ ျဖစ္ေပၚလာဖို႕အေၾကာင္းတခု၊
(၅)ကာယပသာဒ ခႏၶာကိုယ္ထိ၊သိကိုိုသိတဲ့စိတ္ ျဖစ္ေပၚလာဖို႕အေၾကာင္းတခု၊
(၆)မေနာပသာဒ အေတြးစိတ္၊ၾကံစည္ေတြးေတာျခင္းကိုေတာ့ ဟာဒယ၀တၳဳလို႕ေခၚပါတယ္...။
***အာရံုေျခာက္ပါး***
စိတ္ရဲ႕အေျခခံ၀တၳဳေျခာက္ပါးကို လာတိုက္မွာကေတာ့ အာရံုေျခာက္ပါးျဖစ္တယ္၊ အာရံုဆိုတာကလဲ စိတ္ရဲ႕ေပ်ာ္ေမြ႕ရာျဖစ္လို႕အာရံုလို႕ေခၚတာ
ပါ၊ စိတ္ျဖစ္လိုက္တာနဲကအာရံုဆီေရာက္သြားပါတယ္ ဒီအာရံုေတြကေတာ့ (၁)ရူပါရံု၊ (၂)သဒၵါရံု၊ (၃)ဂႏၶာရံု၊ (၄)ရသာရံု၊ (၅)ေဖာ႒ဗၺာရံု၊ (၆)ဓမၼာရံု
တို႕ျဖစ္ပါတယ္၊(ဒီဓမၼာရံုဆိုတာကေတာ့ အာရံုသိစိတ္အားလံုးေပါင္း သိလို႕ရတာ၊စိတ္၊ စိတ္ျခင္းသိစိတ္၊ ေစတသိတ္ေတြ၊ ရုပ္ေတြ၊ နိဗၺာန္အထိ
ဓမၼာရံုမွာပါသြားတယ္) စိတ္ျဖစ္တာကိုသိခ်င္ရင္၊ ဒီအာရံုေျခာက္ပါးကိုလဲသိထားဖို႕လိုအပ္ပါတယ္၊ ေနာက္တခုကအာရံုနဲ႕ဆက္သြယ္တဲ့တံခါးေပါက္
ေျခာက္ခုရွိတယ္ ဒါကိုဒြါဒ ေျခာက္ေပါက္လို႕လဲေခၚတယ္၊ စကၡဳပသာဒရုပ္ကို စကၡဳဒြါဒလို႕ေခၚတယ္၊ ေသာတပသာဒရုပ္ကိုေသာတဒြါဒလို႕ေခၚတယ္၊
ဂႏၶာပသာဒရုပ္ကိုဂႏၶာဒြါဒလို႕ေခၚတယ္၊ ဇိ၀ွါပသာဒရုပ္ကို ဇိ၀ွါဒြါဒလို႕ေခၚတယ္၊ ကာယပသာဒရုပ္ကိုကာယဒြါဒလို႕ေခၚတယ္၊ မေနာဒြါဒၾကေတာ့
ဘ၀င္စိတ္ေလးလို႕ေခၚပါတယ္၊ မိခင္၀မ္းတြင္းစသည္မွ “ဇာတိ”စိတ္ျဖစ္ျပီး တသက္လံုးရွိေနသည့္စိတ္ကို “ဘ၀င္”စိတ္ဟုေခၚျပီးေနာက္ဆံုးျဖစ္တဲ့
စိတ္ကိုေတာ့“စုတိ”စိတ္လို႕ေခၚပါတယ္၊ ဘ၀င္စိတ္ကေတာ့ကံအေၾကာင္းတရားေပၚမွာျဖစ္ေပၚလာတာပါ ကံရွိသေလာက္ဘ၀င္စိတ္ရွိေနပါတယ္
၀တၳဳရုပ္(၆)ပါးကိုမွတ္ထားပါ၊ အာရံု(၆)ပါးကိုမွတ္ထားပါ၊ ဒြါဒ(၆)ပါးကိုမွတ္ထားပါ၊
* ျမင္သိစိတ္၊စကၡဳ၀ိဥာဥ္စိတ္ =မ်က္စိကိုမီွျပီးျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္...။
* ၾကားသိစိတ္၊ေသာတ၀ိဥာဥ္စိတ္ =နားကိုမီွျပီးျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္...။
* နံသိစိတ္၊ ဂႏၶ၀ိဥာဥ္စိတ္ = ႏွာေခါင္းကိုမွီျပီးျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္...။
* အရသာသိစိတ္၊ ဇိ၀ွါ၀ိဥာဥ္စိတ္ =လွ်ာကိုမီွျပီးျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္...။
* ကိုယ္သိစိတ္၊ကာယ၀ိဥာဥ္စိတ္ =ခႏၶာကိုမီွျပီးျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္...။
* ေတြး၊ၾကံစိတ္၊မေနာ၀ိဥာဥ္စိတ္ =မနကိုမီွျပီးျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္...။ဘ၀င္မနကိုမွီတာပါ၊
အဲဒီေျခာက္မ်ိဳးဟာ ေစတသိတ္ေတြနဲ႕ေပါင္းျပီး“နာမ္တရား”ေတြျဖစ္ေပၚလာပါတယ္၊ နာမ္တရားဆိုတာ ရွိေနတဲ့တရားမဟုတ္ပါဘူး၊ရုပ္တရားေတြ
ေပၚမွာမွီျပီးျဖစ္ေပၚလာတဲ့ နာမ္တရားမ်ားသာျဖစ္ပါတယ္၊
***စိတ္ဆိုတာ၊ ဦးေဏွာက္မွာရွိတာလား...? ႏွလံုးသားမွာရွိတာလား...? ရင္ဘတ္ထဲမွာရွိတာလား...? ဆိုတာဒီေလာက္ဆို ဓမၼမိတ္ေဆြ
သေဘာေပါက္ေလာက္ျပီထင္ပါတယ္...။
(ေဒါက္တာ - အရွင္နႏၵမာလာဘိဝံသ ဆရာေတာ္ႀကီး)
အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ တရားေတာ္မ်ားမွ နာယူ၍ဆီေလွ်ာ္ေအာင္တင္ျပထားပါသည္၊မူရင္းတရားေခြမ်ားလဲ နာၾကားနိင္ပါသည္၊လိုအပ္ခ်က္မ်ား
ရွိပါက၊ မိမိ၏အားနဲခ်က္ျဖစ္ပါသည္၊ ပါ႒ိစာလံုးေပါင္းမ်ားမွားေနပါက နားလည္ခြင့္လႊတ္သီးခံၾကပါရန္၊ ေမတၱာျဖင့္ေတာင္းပန္ပါသည္...။