“ ဤ ”ကို “ကၽြဲ” ဖတ္ရန္အတြက္ အုပ္စုဖဲြ႕ ညီညြတ္ၾကေလေသာအခါ (၁)

ကမၻာေပၚတြင္ ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာ႐ွိၾကပါသည္ ။ ႏိုင္ငံတစ္ခု(state)ကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္ လူဦးေရ (popul-ation) နယ္ေျမ အပိုင္းအျခား (territory) အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရ (government) ႏွင့္ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာ (sovereignty) ဟူသည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ျပည့္ စံုရပါသည္ ။ ႏိုင္ငံတစ္ခုစီ၏ သမိုင္းေနာက္ခံ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ား ၊ ေရေျမေတာေတာင္ သဘာ၀မ်ား ၊ ယွဥ္တဲြေနထိုင္ေသာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုမ်ား၊ ဖံြ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈ ႏွင့္ အသိပညာ စသည့္အေျခခံမ်ားေပၚတြင္ မူတည္၍ ႏိုင္ငံမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အသြင္သ႑ာန္ မ်ားလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကဲြျပားၾကပါသည္ ။

ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အသီးသီး၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မ်ားကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ (၁)သမၼတစနစ္ကို အျပည့္အ၀က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံ (Countries with a full presidential system) (၂) သမၼတစနစ္ကို တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံ (Countries with a semi- presidential system) (၃) သမၼတကို ပါလီမန္မွေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ၿပီး  သမၼတတြင္လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာ႐ွိေသာစနစ္ကို က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံ (Parliamentary republics with an executive presidency chosen by the Parliament) (၄) ဂုဏ္ထူးေဆာင္ သမၼတ(သမၼတတြင္လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာမ႐ွိ)ကို ပါလီမန္မွ ေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ၿပီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္တြင္သာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးအပ္ထားေသာ စနစ္ကို က်င့္သံုးေသာႏိုင္ငံ (Parliamentary republic with a ceremonial president, where the prime minister is the executive ) (၅) ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အား လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ ကို က်ယ္ျပန္႔စြာေပးအပ္ထားၿပီး အေျခခံဥပေဒျဖင့္ ခ်ဳပ္ကိုင္ ထားေသာ ဘုရင္ စနစ္( စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စနစ္) ကို က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံ (Constitutional monarchies where executive power is vested in a Prime minister/ premier) (၆) အေျခခံဥပေဒျဖင့္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားေသာ ဘုရင္စနစ္( စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စနစ္) ကိုက်င့္သံုးေသာ္လည္း သီးျခား အစိုးရအဖဲြ႕အႀကီးအကဲထား႐ွိေသာ၊ ေတာ္၀င္မိသားစုတြင္ ႏိုင္ငံေရး ၾသဇာ႐ွိေသာစနစ္ကို က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံ (Constitutional mona-rchies which have a separate head-of-government , but where royalty hold political power) (၇) အျပည့္အ၀ ဘုရင္(ေစာ္ဘြား)စနစ္ကို က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံ(Absolute monarchies) (၈) တစ္ပါတီစနစ္ကိုက်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံ (Single – party state) မ်ားဟု၍ ေတြ႕ျမင္ရမည္ျဖစ္ပါသည္ ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏  အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္သည္ ကမၻာက အသိအမွတ္ျပဳသတ္မွတ္ခ်က္အရ (Republics with a presidential system of government) ထဲတြင္ပါ၀င္ပါသည္ ။ သို႔ေသာ္ သမၼတကို ျပည္သူလူထုမွ တိုက္႐ိုက္ဆႏၵမဲေပး၍ ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ရျခင္း မဟုတ္ဘဲ လႊတ္ေတာ္မွ ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္းျဖစ္သျဖင့္ (Parliamentary republics with an executive presidency chosen by the Parliament) စနစ္ဟုလည္းဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္ ။ ထို႔ျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ထိုင္း၊ မေလး႐ွား၊ ကေမၻာဒီးယား ၊ အာ႐ွ ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ၊ ဂ်ပန္ ၊ အီရတ္ ၊ ပါကစၥတန္ ၊ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ယူႏိုက္တက္ကင္းဒမ္း ၊ ဂ်ာမဏီ ၊ အီတလီ ၊ စပိန္ တို႔ကဲ့သို႔လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ျဖင့္ဖဲြ႕စည္း ထားေသာ Bicameral system စနစ္ကိုက်င့္သံုးသည့္ႏိုင္ငံမ်ားထဲတြင္လည္း အပါ အ၀င္ ျဖစ္ပါသည္ ။

ကမၻာေပၚတြင္ မတူကဲြျပားေသာသမၼတစနစ္ကို က်င့္သံုးေသာႏိုင္ငံ (၄၃)ႏိုင္ငံ႐ွိသည္။ သမၼတစနစ္က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံအမ်ား စုတြင္ ႏိုင္ငံဦးေသ်ာင္သမၼတအျဖစ္ အေ႐ြးခ်ယ္ခံမည့္ ပုဂၢိဳလ္၏အရည္အခ်င္းမ်ားကို ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ တြင္ထည့္သြင္းေရးဆဲြ ထားတတ္ၾကပါသည္။ ထိုသို႔ သမၼတ၏အရည္အခ်င္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားသည္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ သမိုင္းေနာက္ခံ အေၾကာင္း အခ်က္မ်ား ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ား ၊ ေရေျမေတာေတာင္သဘာ၀မ်ား ၊အတူယွဥ္တဲြ ေနထိုင္ေသာ လူမ်ိဳးစုမ်ား၊  ဖံြ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈႏွင့္ အသိပညာ အေျခခံမ်ားေပၚတြင္ မ်ားစြာမူတည္ေၾကာင္းေတြ႕ရပါသည္ ။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ျပဌာန္းထားေသာသမၼတႏွင့္ဒုသမၼတတို႔၏အရည္အခ်င္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားမွာကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ား၏ သတ္မွတ္ခ်က္စံႏႈန္း မ်ားႏွင့္ မတူညီဘဲ သိသိသာသာကဲြဲျပားျခားနားလွသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရပါသည္ ။ “တစ္ေက်ာင္းတစ္ဂါထာ တစ္႐ြာတစ္ပုဒ္ ဆန္း” ဟူေသာ စကားႏွင့္ ပင္ မလံုေလာက္ပဲ ၊ “ ငါ႐ွင္ဘုရင္ ငါ့တိုင္းျပည္- ဘယ္ႏွစ္ပတ္လွည့္လွည့္” ဟူေသာစကားကို သံုးမွသာ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ မည္ထင္ပါသည္ ။ ျမန္မာျပည္သူ/သားမ်ား ႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လာ သံုးသပ္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ၾကေစရန္ ကမၻာေပၚမွ သမၼတစနစ္က်င့္သံုးေသာ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံမ်ား ၏ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပါ သမၼတ၏ အရည္အခ်င္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို လိုရင္းတို႐ွင္းေဖာ္ျပလိုပါသည္။

အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံ၏ ၂၀၀၄ခုႏွစ္ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအပိုဒ္ ၆၂ (The 2004 Constition, Article 62) အရ သမၼတ အျဖစ္ အေ႐ြးခ်ယ္ခံမည့္ ပုဂၢိဳလ္သည္ အာဖဂန္ မိဘမ်ားမွ ဖြားျမင္ေသာအာဖဂန္ႏိုင္ငံသား မြတ္စလင္ဘာသာ၀င္ ျဖစ္ရမည္ ၊ အျခားႏိုင္ငံ ၏ ႏိုင္ငံသားမျဖစ္ေစရ ။ အေ႐ြးခ်ယ္ခံသည့္ေန႔တြင္ အသက္ ၄၀ ထက္မငယ္သူ ျဖစ္ရမည္ ။ တရား႐ံုးလုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအရ ျပစ္ဒဏ္ က်ခံရသူ မျဖစ္ေစရ ဟု သတ္မွတ္ထားသည္ ။

အယ္လေဘးနီးယား ႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၉၈ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း(၂) အပိုဒ္ ၈၆ (The 1998 Constitution, Article 86, Section 2)အရ သမၼတအျဖစ္အေ႐ြးခ်ယ္ခံမည့္ပုဂၢိဳလ္သည္ အယ္လေဘးနီးယား ႏိုင္ငံတြင္ ၁၀ႏွစ္ထက္မနည္း ေနထိုင္သူ အယ္လ္ ေဘးနီးယား ႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္ ။ အသက္ ၄၀ ျပည့္ၿပီးသူျဖစ္ရမည္ ဟူ၍ သတ္မွတ္သည္ ။

အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံ၏ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း(၁)အပိုဒ္ ၇၃ (1996 Constitution Article 73,section 1)အရ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား ႏိုင္ငံသား မြတ္စလင္ ဘာသာ၀င္ျဖစ္ရမည္ ။ အသက္(၄၀) ျပည့္ၿပီးသူ ျဖစ္ရမည္ ။ႏိုင္ငံသား ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးမ်ားကို အျပည့္အ၀ခံစားခြင့္ရ႐ွိသူျဖစ္ရမည္ ။ သမၼတအျဖစ္အေ႐ြးခံသူ၏ ဇနီး/ခင္ပြန္းသည္ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ရမည္။ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ဇူလိုင္လ မတိုင္မီ ေမြးဖြားသူျဖစ္လွ်င္ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာ(၁)ရက္ေန႔ ေတာ္လွန္ေရးတြင္ တရားမွ်တသည့္ ဘက္မွပါ၀င္ခဲ့ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္သူ ျဖစ္ရမည္ ။ ထို႔ကာလေနာက္ပိုင္းတြင္ေမြးဖြားသူ ျဖစ္လွ်င္ ၎၏ မိဘမ်ားသည္ ထို ေတာ္လွန္ေရးတြင္ မသင့္မေလ်ာ္ ပါ၀င္ပတ္သက္ခဲ့ျခင္း မ႐ွိေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ရမည္ ။ သူ၏ပုဂၢိဳလ္ေရးဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား ႏွင့္ ႏိုင္ငံအတြင္း သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံျပင္ပတြင္႐ွိေသာ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားကို ျပည္သူအား ထုတ္ေဖာ္ေၾကျငာတင္ျပရမည္ ဟု သတ္မွတ္သည္ ။

အင္ဂိုလာႏိုင္ငံ၏ ၁၉၉၂ ဖဲြ႕စည္းပံု (Article 58 of the 1992 Constitution)အရ အသက္(၃၅)ႏွစ္ျပည့္ၿပီးသူ ေမြးရာပါအင္ဂို လာ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ရ မည္ ။ ႏိုင္ငံသား ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ားကို အျပည့္အ၀ ခံစားခြင့္ရ႐ွိသူျဖစ္ရမည္ ဟု သတ္မွတ္သည္ ။

အာဂ်င္တီးနားႏိုင္ငံ၏ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၈၉ (Article 89 of the Argentine Constitution) အရ ႏိုင္ငံနယ္နမိတ္အတြင္းေမြးဖြားသူျဖစ္ရမည္ ။ အကယ္၍ ႏိုင္ငံရပ္ျခားတြင္ ေမြးဖြားသူ ျဖစ္လွ်င္ အာဂ်င္တီးနားဇာတိဖြား ႏိုင္ငံသားမ်ားမွ ေမြးဖြားသူျဖစ္ရမည္။လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္ေ႐ြးခ်ယ္ခံထိုက္ေသာအရည္အခ်င္း႐ွိသူ ျဖစ္ရမည္ (အပိုဒ္ ၅၅- လႊတ္ေတာ္အမတ္ အေ႐ြး ခံရန္အတြက္ အသက္ (၃၀) ျပည့္ၿပီးသူ ျဖစ္ရမည္ ။ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္ ၆ ႏွစ္ၾကိဳတင္ျဖစ္ၿပီးသူ ျဖစ္ရမည္ ။ တစ္ႏွစ္တာ ၀င္ေငြ ပီဆို ၂၀၀၀ ႏွင့္ အလားတူ ၀င္ေငြ႐ွိသူ ျဖစ္ရမည္) ဟု သတ္မွတ္သည္။

အာေမးနီးယားႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္  ၅၀ (Article 50 of the 1999 Constitution) အရ အသက္ (၃၅)ႏွစ္ျပည့္ၿပီးသူ ၊ အာေမးနီးယား ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ တစ္ဆက္တည္း ၁၀ႏွစ္ ျဖစ္ၿပီးသူ ႏိုင္ငံအတြင္း တစ္ဆက္တည္း ၁၀ ႏွစ္ၾကာ ေနထိုင္သူ ၊ သမၼတေ႐ြးေကာက္ပဲြအတြက္ မဲေပးပိုင္ခြင့္႐ွိသူျဖစ္ရမည္ ဟု သတ္မွတ္သည္ ။

ၾသစတီးရီးယားႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၈၃ခုႏွစ္ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း (၃) အပိုဒ္ ၆၀ (Article 60, section (3) of the 1983 Constitution) အရ ဖက္ဒရယ္ သမၼတေ႐ြးေကာက္ပဲြျပဳလုပ္သည့္ ႏွစ္၏ ဇန္န၀ါရီလ (၁)ရက္ေန႔တြင္ အသက္(၃၅) ႏွစ္ ျပည့္ၿပီးသူ ၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အတြက္ မဲေပးပိုင္ခြင့္႐ွိသူ ၊ျဖစ္ရမည္ ဟု သတ္မွတ္သည္ ။

အဇာဘိုင္ဂ်န္ႏိုင္ငံ၏ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၁၀၀ (Article 100 of the Constitution states) အရ သမၼတေလာင္းသည္ အသက္ ၃၅ ႏွစ္ေအာက္ မငယ္ရ။ အဇာဘိုင္ဂ်န္ႏိုင္ငံတြင္ ၁၀ ႏွစ္ၾကာ အျမဲေနထိုင္သူ ျဖစ္ရမည္ ၊ မဲေပးခြင့္႐ွိသူျဖစ္ရမည္ ၊ ျပစ္ဒဏ္က်ခံဘူးသူ မျဖစ္ရ ၊ အျခားႏိုင္ငံ၏ပတ္သက္သူ ၾသဇာခံမျဖစ္ရ ၊ တကၠသိုလ္ဘဲြ႕ရျဖစ္ရမည္ ။ ႏွစ္ႏိုင္ငံသား ခံယူထားသူ မျဖစ္ရ ဟု သတ္မွတ္သည္ ။

ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ႏိုင္ငံတြင္ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း (၅)အပိုဒ္ ၄၈ (Article 48, section 5 of the Constitution) အရ အသက္(၃၅)ႏွစ္ေအာက္ ငယ္႐ြယ္သူ ၊ ပါလီမန္သို႔ ေ႐ြးေကာက္ခံရန္ အရည္အခ်င္း မျပည့္မီသူ (ပါလီမန္ေ႐ြးေကာက္ပဲြတြင္ အေ႐ြးခံရန္ အရည္အခ်င္းမ်ားမွာ အသက္ (၂၅) ႏွစ္ထက္မငယ္ေသာ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ရမည္ ။ အေၾကြးမဆပ္ႏိုင္၍ ျပစ္ဒဏ္သတ္မွတ္ျခင္းခံရသူ ၊ အျခားႏိုင္ငံသား သို႔မဟုတ္ အျခားႏိုင္ငံသို႔ သစၥာခံထားသူ ၊ ေ႐ြးေကာက္ပဲြမတိုင္မီ (၅)ႏွစ္အတြင္း ႏွစ္ႏွစ္သို႔မဟုတ္ ထို႔ထက္ပို၍ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းခံရဘူးသူ ၊ အစိုးရအမႈထမ္းျဖစ္သူ၊ တရားဥပေဒအရ အရည္အခ်င္းခၽြတ္ယြင္းသူ၊ က်င့္သံုးေနေသာ အေျခခံဥပေဒ အရ စြပ္စဲြျပစ္တင္ခံရဘူးသူ မျဖစ္ရ) ဟု သတ္မွတ္ထားသည္ ။

ဘရာဇီးႏိုင္ငံတြင္ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အခန္း(၃) အပိုဒ္(၁၄) (Article 14, Section III (3) of the Constitution) အရ (၁) ဘရားဇီး ႏိုင္ငံသားျဖစ္သူ (၂) မဲေပးပိုင္ခြင့္႐ွိသူ (၃) မဲေပးရန္ မွတ္ပံုတင္ထားသူ (၄) မဲဆႏၵနယ္တစ္ခုတြင္ ေနထိုင္သူ (၅) ပါတီတစ္ခုခု၏ ပါတီ၀င္ျဖစ္သူ (၆) အသက္(၃၅) ႏွစ္ျပည့္ၿပီးသူ ျဖစ္ရမည္ ဟု သတ္မွတ္ထားသည္ ။

            ကိုလံဘီယာႏိုင္ငံ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၁၉၁ (Article 191 of the Colombian) အရ ကိုလံဘီယာႏိုင္ငံဇာတိဖြား ျဖစ္ၿပီး အျပည့္အ၀ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္သူျဖစ္ရမည္ ။ အသက္(၃၀)ထက္မငယ္သူျဖစ္ရမည္ ဟု သတ္မွတ္ပါသည္ ။

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ ေ႐ြးေကာက္ပဲြဥပေဒ (Code électoral)အရ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသားျဖစ္သူ ၊ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္ၿပီး မဲေပးပိုင္ခြင့္႐ွိသူ ၊ျပစ္မႈေၾကာင္းအရ သို႔မဟုတ္ ခံုအဖဲြ႕ဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ ျပစ္ဒဏ္က်ခံရရန္ ႐ွိသူမျဖစ္ေစရ။ ဘဏ္စာရင္း႐ွိသူ ၊ ႏိုင္ငံလံုးကၽြတ္ ဆႏၵမဲေပးပိုင္ခြင့္ႏွင့္ သမၼတ ေ႐ြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္ အတြက္  ၁၉၆၂ ႏိုင္၀င္ဘာ ၆ ရက္ေန႔ ထုတ္ျပန္ေသာ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၆၂-၁၂၉၂ (Law No. 62-1292 of 6 November 1962 on the election of the President by universal suffrage) အရ အရည္အခ်င္းျပည့္မီေသာ အေ႐ြးခ်ယ္ခံရၿပီးျဖစ္သည့္ လႊတ္ေတာ္အဖဲြ႕၀င္မ်ား၊အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈးမ်ား အနည္းဆံုး ၅၀၀ဦးကသမၼတအျဖစ္အမည္စာရင္း တင္သြင္းသူ၊ ျဖစ္ရမည္ဟု သတ္မွတ္ထားသည္။ (၂၀၁၁ ဧၿပီလ ၁၄ တြင္ ထုတ္ျပန္ေသာ ဥပေဒသစ္ the second alinea of article #154 of French Electoral code အရ သမၼတေလာင္း၏ အသက္ကို ၂၃ ႏွစ္အစား ၁၈ ႏွစ္သို႔ ေလ်ာ့ ခ်ခဲ့သည္ ။)

ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံတြင္ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း (၁) အပိုဒ္ ၅၄ (Article 54, section 1, of the German constitution) အရ ဘြန္ဒက္တက္(ဂ္) (Bundestag =the national parliament of the Federal Republic of Germany). ေ႐ြးေကာက္ပဲြတြင္ မဲေပးခြင့္ ႐ွိသူ ၊ အသက္ ၄၀ ျပည့္ၿပီးသူျဖစ္ရမည္ ဟုလည္းေကာင္း ၊ အခန္း (၁) အပိုဒ္  ၁၁၆ (Article 116, section 1) တြင္ ဂ်ာမဏီ ႏိုင္ငံသား ဟူသည္မွာ ဂ်ာမဏီ ႏိုင္ငံသားလက္မွတ္ ကိုင္ေဆာင္သူ သို႔မဟုတ္  ဂ်ာမန္ လူမ်ိဳး ဇာတိ သို႔မဟုတ္ ဇနီး၊ ခင္ပြန္း သို႔မဟုတ္ ထိုသူတို႔၏ သားေျမးမ်ား အျဖစ္ျဖင့္ ၁၉၃၇ ဒီဇင္ဘာ ၃၁ တြင္ သတ္မွတ္သည့္ နယ္နမိတ္အရ ဂ်ာမန္(႐ိုက္ခ်္) ႏိုင္ငံေတာ္ နယ္နမိတ္အတြင္း ေနထိုင္ခြင့္ျပဳျခင္းခံရသူျဖစ္ရမည္ ဟုလည္းေကာင္း သတ္မွတ္ထားပါသည္ ။

အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၅၈ (Article 58 of the Constitution) အရ အိႏၵိယႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္ ။ အသက္ ၃၅ ႏွစ္ႏွင့္အထက္ျဖစ္ရမည္ ၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (Lok Sobha=the lower house of the Parliament of India) ၏ အဖဲြ႕၀င္ ျဖစ္ရန္ အရည္အခ်င္းျပည့္မီသူျဖစ္ရမည္။ အိႏၵိယအစိုးရႏွင့္ဆိုင္ေသာ ဌာနတစ္စံုတစ္ခု(သို႔) အစိုးရဟုဆိုႏိုင္ေသာ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ လက္ေအာက္႐ွိ ဌာနတစ္ခုခု တြင္တာ၀န္ယူထားသူ မျဖစ္ရ၊ သို႔ေသာ္ ဒုသမၼတ ၊ ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ၊ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ၀န္ႀကီးမ်ား၏အႀကီးအမွဴးတို႔အပါအ၀င္ ျပည္နယ္ သို႔မဟုတ္ ျပည္ေထာင္စု ၏ ၀န္ႀကီးတစ္ဦးဦး တာ၀န္ယူထားသူမ်ား သည္ သမၼတ ေလာင္းအမည္ တင္သြင္းခြင့္႐ွိသည္ ။ ( ထိုသူတို႔သည္ သမၼတအျဖစ္ေ႐ြးခ်ယ္ခံရပါက သမၼတတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္သည့္ေန႔တြင္ ယခင္တာ၀န္မ်ားမွ ႏႈတ္ထြက္ၿပီး ျဖစ္သည္ဟု ယူဆရမည္ ဟု သတ္မွတ္သည္။)

မကၠဆီကို ႏိုင္ငံတြင္ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ မိဘတစ္ဦး (အနည္းဆံုး)သည္ ေမြးရာပါႏိုင္ငံသားျဖစ္ေသာ)ေမြးရာပါ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ရမည္ ၊ အသက္ ၃၅ႏွစ္ ႐ွိ၍ သက္တမ္းတစ္ေလ်ာက္တြင္ အနည္းဆံု အႏွစ္(၂၀) ႏိုင္ငံအတြင္း ေနထိုင္သူ ျဖစ္ရမည္ ။ ေ႐ြးေကာက္ပဲြ ကာလတြင္ တစ္ႏွစ္တာလံုး ႏိုင္ငံအတြင္းေနထိုင္သူ ျဖစ္ရမည္ ။ ေ႐ြးေကာက္ပဲြကာလမတိုင္မီ အနည္းဆံုး ၆လ တြင္ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးမွဴး ၊ ေ႐ွ႕ေနခ်ဳပ္ ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ အတြင္း၀န္ သို႔မဟုတ္ အတြင္း၀န္၏ လက္ေအာက္တို႔တြင္တာ၀န္႐ွိသူ မျဖစ္ေစရ ဟု သတ္မွတ္ထား ပါသည္ ။

ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံတြင္ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အခန္း (၂) အပိုဒ္ ၇ (Article 7, Section 2 of the Philipine Constitution) အရ- အနည္းဆံုး အသက္(၄၀)႐ွိသူ ၊ မဲေပးပိုင္ခြင့္႐ွိသူ ၊ ေရးဖတ္တတ္သူ ၊ ေမြးရာပါ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံသားျဖစ္သူ၊ ေ႐ြးေကာက္ပဲြမတိုင္မီ အနည္းဆံုး (၁၀)ႏွစ္ ဖိလစ္ပိုင္တြင္ ေနထိုင္သူ ျဖစ္ရမည္ ဟု သတ္မွတ္ထားပါသည္ ။

တူရကီႏိုင္ငံတြင္ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၁၀၁ (Article 101 of the Constitution of Turkey) အရ အထက္တန္း ပညာေအာင္ၿပီးသူ ၊ အနည္းဆံုး အသက္ (၄၀) ျပည့္ၿပီးသူ ၊ အမ်ိဳးသားညီလာခံအဖဲြ႕၀င္ သို႔မဟုတ္ ပါလီမန္ကိုယ္စားလွယ္ အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ခံခြင့္႐ွိသူ၊ တူရကီႏိုင္ငံသားျဖစ္သူ ၊ အပိုဒ္ ၇၆(စစ္မႈထမ္းဥပေဒ)အရ စစ္မႈထမ္းရန္ပ်က္ကြက္သူ၊ ဂုဏ္သိကၡာကင္းမဲ့ေသာျပစ္မႈ ( ဥပေဒ ၊ ႏိုင္ငံသား ၊ ၀န္ထမ္း) က်ဴးလြန္သူ  ၊  လက္နက္ကိုင္တပ္ဖဲြ႕၀င္အျဖစ္မွ ႏႈတ္ထြက္ထားျခင္းမ႐ွိသူမ်ား အေ႐ြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္ဟု သတ္မွတ္ပါသည္ ။

ကမၻာ့ဒီမိုကေရစီအင္အားႀကီးႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ အေမရိကန္ႏိုင္ငံဖြား ႏိုင္ငံသားျဖစ္ ရမည္ ။ အေမရိကတြင္ အနည္းဆံုး ၁၄ ႏွစ္ အျမဲေနထိုင္ေသာသူ ျဖစ္ရမည္ ။ တစ္ႀကိမ္ထက္ပို၍ သမၼတတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ဘူးသူ မျဖစ္ေစရ ၊ လႊတ္ေတာ္၏ စြပ္စဲြျပစ္တင္ျခင္း ခံရဘူးသူ မျဖစ္ေစရ ။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို ဆန္႔က်င္မႈတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္သူ မျဖစ္ေစရ ၊ အနည္းဆံုးအသက္ ၃၅ ႏွစ္ျပည့္ျပီးသူ ျဖစ္ရမည္ ဟု သတ္မွတ္ထားပါသည္။

အာ႐ွက်ားတစ္ေကာင္ျဖစ္ေသာေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အခန္း ၁- အပိုဒ္ ၆၇ ပိုဒ္ခဲြ(၄) (section (1) Article 67 – 4) အရ အမ်ိဳးသား ညီလာခံတြင္ ေ႐ြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္႐ွိသူ ၊သမၼေ႐ြးေကာက္ပဲြံက်င္းပသည့္ေန႔တြင္ အသက္ ၄၀ ျပည္ၿပီးသူတိုင္း သမၼတအျဖစ္ အေ႐ြးခံပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္ ဟု သတ္မွတ္ပါသည္ ။

အာဆီယံအဖဲြ႕၀င္ အင္ဒိုနီး႐ွားႏိုင္ငံသည္ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ သမၼတ၏ အရည္အခ်င္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို အေသးစိတ္ ျပဌာန္း ထားေၾကာင္း ေတြ႕ရပါသည္။၁၉၄၅ခုႏွစ္ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရသမၼတအျဖစ္အေ႐ြးခံသူသည္အင္ဒိုနီး႐ွားဇာတိ ျဖစ္ရမည္။ အနည္းဆံုးအသက္(၃၀) ျပည့္ၿပီးသူ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ရမည္ ။ ပုဂၢလိကပိုင္ေကာ္ပိုေရး႐ွင္းတစ္ခုခုတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္သူ မျဖစ္ေစရ ။ ေမြးရာပါႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္ ။ အျခားႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ဆႏၵ႐ွိသူ မျဖစ္ေစရ ။ အင္ဒိုနီး႐ွားႏိုင္ငံနယ္နမိတ္အတြင္း အျမဲေနထိုင္သူျဖစ္ရမည္ ။ ႏိုင္ငံကို သစၥာေဖာက္ဖ်က္ သူ မျဖစ္ေစရ ။ သမၼတတာ၀န္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ႏိုင္သည့္ ကိုယ္စြမ္း ညဏ္စြမ္း႐ွိသူ ျဖစ္ရမည္ ။ ဥပေဒက ျပဌာန္းထားသည့္ အျခား အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီရမည္ ၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခုသို႔မဟုတ္ ပါတီအဖဲြ႕အစည္းမ်ားက အမည္စာရင္း တင္သြင္းခံရသူ ျဖစ္ရ မည္ ဟုသတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ျပဌာန္းေသာ သမၼတႏွင့္ ဒုသမၼတ ေ႐ြးေကာက္ပဲြ ဥပေဒ အမွတ္ ၄၂ (2008 Law No. 42 about Presidential and Vice Presidential Election) အရ (၁) တစ္ဆူတည္းေသာဘုရားကို ယံုၾကည္သူ ျဖစ္ရမည္။  (၂) ေမြးရာပါ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ရမည္ ၊ အျခားႏိုင္ငံသား ျဖစ္လိုသူမျဖစ္ေစရ (၃) ႏိုင္ငံေတာ္သစၥာေဖာက္ဖ်က္သူ ၊ အဂတိ လိုက္စားသူ ႏွင့္ အျခားျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမျဖစ္ေစရ ။ (၄)သမၼတ၏တာ၀န္မ်ားကိုထမ္းေဆာင္ႏိုင္သည့္ ကိုယ္စြမ္းညဏ္စြမ္း႐ွိသူ ျဖစ္ ရမည္ ။ (၅)အင္ဒိုနီး ႐ွားႏိုင္ငံနယ္နမိတ္အတြင္း အျမဲေနထိုင္သူျဖစ္ရမည္ ။(၆)အဂတိလိုက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး ေကာ္မ႐ွင္သို႔ ပိုင္ဆိုင္မႈ တင္ျပထားၿပီးသူ ျဖစ္ရမည္ ။(၇)ပုဂၢိဳလ္အရေသာ္၎ အသင္းအဖဲြ႕အရေသာ္၎ ႏိုင္ငံေတာ္အားထိခိုက္နစ္နာေစေသာ ေၾကြးၿမီတင္႐ွိသူ မျဖစ္ေစရ (၈)တရား႐ံုး ဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ လူမဲြစာရင္း ေၾကျငာျခင္းခံရသူ မျဖစ္ေစရ ။ သိကၡာမဲ့ေသာ လုပ္ရပ္တစ္စံုတစ္ရာတြင္ မည္သည့္အခါမွ် ပါ၀င္ပတ္သက္သူမျဖစ္ေစရ (၉)မဲဆႏၵ႐ွင္ မွတ္ပံုတင္ၿပီးသူ ျဖစ္ရမည္ ။(၁၀)အခြန္ထမ္းအျဖစ္ မွတ္ပံုတင္ထားသူ ၊ (အနည္းဆံုး)လြန္ခဲ့ သည့္ (၅) ႏွစ္တာ အတြက္ အခြန္ေပးေဆာင္ၿပီးသူ ျဖစ္ရမည္ (၁၁)ယခင္က သမၼတ သက္တမ္းႏွစ္ဆက္ ထမ္းေဆာင္ၿပီးသူ မျဖစ္ေစရ (၁၂)ပန္ကက္ဆီလာ Pancasila (Pantjasila  ဟုလည္းစာလံုးေပါင္း)ကို သစၥာေစာင့္သိသူ ျဖစ္ရမည္ ။ အင္ဒိုနီး႐ွား လြတ္လပ္ေရးေၾကျငာခ်က္၊ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္တို႔ကို ယံုၾကည္သူ ျဖစ္ရမည္ (၁၃) ငါးႏွစ္ထက္ပို၍ ေထာင္ဒဏ္က်ခံေစရန္ စီရင္ခ်က္ခ်မွတ္ခံရသူ မျဖစ္ေစရ (၁၄)အသက္ ၃၅ ႏွစ္ထက္ မငယ္ေစရ(၁၅) (အနည္းဆံုး) အေျခခံပညာ အထက္တန္း (သို႔မဟုတ္) ၎ႏွင့္ ညီမွ်ေသာ အတန္းပညာ တက္ေရာက္သင္ၾကားခဲ့သူျဖစ္ရမည္ ။(၁၆) မည္သည့္အခါမွ အင္ဒိုနီး႐ွားကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၀င္ သို႔မဟုတ္ ပါတီ၏ လူထုအဖဲြ႕အစည္း၀င္ မျဖစ္ခဲ့ဘူးသူျဖစ္ရမည္(၁၇) အေျမွာ္အျမင္႐ွိသူ ၊ ၁ဟူ၍ သတ္မွတ္ထားပါသည္ ။ ၎ဥပေဒ၏ အဆံုးတြင္  “has a vision, mission, and programs to executing the office of President“ ဟုေဖာ္ျပထားသည္ကို ေတြ႕ရရာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပဌာန္းထားေသာ သမၼတ၏ အရည္အခ်င္းသတ္မွတ္ခ်က္ ျဖစ္သည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ အေရးအရာမ်ားျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေရး ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ စစ္ေရးစသည့္ အျမင္မ်ား ႐ွိရမည္ ဟူသည့္အခ်က္ႏွင့္ ခပ္ဆင္ဆင္ တူညီေနသည္ကိုေတြ႕ရပါသည္ ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဖဲြ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒပါ သမၼတႏွင့္ ဒုသမၼတတို႔၏ အရည္အခ်င္းမ်ား သတ္မွတ္ခ်က္တို႔တြင္ အခန္း(၃) အပိုဒ္ ၅၉တြင္-(က) ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚသစၥာ႐ွိသူျဖစ္ရမည္ ။(ခ) မိမိ၏ မိဘႏွစ္ပါးလံုး ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္နက္အတြင္း၌ ေမြးဖြား ေသာ တုိင္းရင္းသားမွ ျဖစ္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္ ။ (ဂ) ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္းခံရသူသည္ အနည္းဆံုး အသက္ (၄၅) ႏွစ္ျပည့္ၿပီးသူ (ဃ) ႏိုင္ငံေတာ္ အေရးအရာမ်ားျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေရး ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ စစ္ေရး စသည့္ အျမင္မ်ား ႐ွိရမည္ (င) သမၼတအျဖစ္ေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံရသည့္ အခ်ိန္ႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း အနည္းဆံုး အႏွစ္(၂၀) ႏိုင္ငံေတာ္တြင္အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ သူျဖစ္ရမည္ ။ ျခြင္းခ်က္-ႏိုင္ငံေတာ္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ႏိုင္ငံျခားသို႔ တရား၀င္သြားေရာက္သည့္ ကာလမ်ားကိုလည္း ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့သည့္ကာလ အျဖစ္ထည့္သြင္းေရတြက္ရမည္ ။(စ)မိမိကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊မိမိ၏ မိဘတစ္ပါးပါးေသာ္လည္း ေကာင္း ၊  မိမိ၏ဇနီးသို႔မဟုတ္ ခင္ပြန္းေသာ္လည္းေကာင္း ၊ မိမိ၏ တရား၀င္သားသမီး တစ္ဦးဦးေသာ္လည္းေကာင္း ၊ ထိုတရား၀င္ သားသမီးတစ္ဦးဦး၏ ဇနီး သို႔မဟုတ္ ခင္ပြန္းေသာ္လည္းေကာင္း ႏိုင္ငံျခားအစိုးရ၏ ေက်းဇူးသစၥာေတာ္ကို ခံယူေစာင့္ေ႐ွာက္႐ိုေသသူ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံျခားအစုိးရ၏လက္ေအာက္ခံျဖစ္သူ သို႔မဟုတ္ တိုင္းတစ္ပါး၏ႏိုင္ငံသားျဖစ္သူမ်ား မျဖစ္ေစရ။ ထိုသူမ်ားသည္ ႏိုင္ငံျခားအစိုးရ၏ လက္ေအာက္ခံျဖစ္သူေသာ္လည္းေကာင္း ၊ တိုင္းတစ္ပါး၏ ႏိုင္ငံသားေသာ္လည္းေကာင္း ခံစားရေသာ အခြင့္အေရး မ်ားႏွင့္ ေက်းဇူးခံစားခြင့္မ်ားကို ခံစားႏိုင္ခြင့္႐ွိသူမ်ား မျဖစ္ေစရ ။ (ဆ) ေ႐ြးေကာက္ပဲြ၌ ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံပိုင္ခြင့္အတြက္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အရည္အခ်င္းမ်ားအျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအတြက္ သီးျခားသတ္မွတ္ထားေသာ အရည္အခ်င္းမ်ားႏွင့္လည္း ျပည့္စံုရမည္ ဟု သတ္မွတ္ျပဌာန္းထားသည္ကိုေတြ႕ရပါသည္ ။

အမ်ားညီ၍ “ဤ”ကို “ကဲၽြ” ဖတ္သည္မွာျပႆနာမဟုတ္ပါ ။ နကိုယ္က“ ဤ” ဟုသတ္မွတ္ထားသည္ကို “ကၽြဲ” ဟု ဖတ္ရန္အတြက္ တမင္တကာ ရည္႐ြယ္ခ်က္႐ွိ႐ွိ ညွိႏႈိင္းညီညြတ္ၾကျခင္းသည္ကား ျပႆနာတစ္ခု ျဖစ္လာပါသည္ ။ ထို႔ထက္ပို၍ က်န္သူမ်ားကိုပါ “ ဤ ” ကို “ဤ” ဟု ဖတ္ခြင့္မေပးဘဲ “ ကၽြဲ” ဟုသာ ဖတ္ရမည္ဟု အတင္းအဓမၼ ျပဳက်င့္ၾကျခင္းမွာ အလြန္ပင္ျပႆနာျဖစ္လာပါသည္ ။ မိမိ ေနအိမ္ လံုျခံဳေရးအတြက္  ျခံ၀င္းအခိုင္အမာ ကာရံျခင္းမွာ သင့္ေလ်ာ္ေသာ္လည္း လိုအပ္သည္ထက္ပို၍ ခိုင္မာေတာင့္တင္း ျမင့္မားစြာ (အလံုပိတ္) ကာရံေသာျခံ၀င္းသည္ မိမိအတြက္ ေထာင္နံရံသဖြယ္ ျပန္လည္ျပဳမူတတ္သည္ကို သတိခ်ပ္ၾကေစလိုပါသည္ ။ မိမိအိမ္ကို ျပင္ပမွလူမ်ား မျမင္ႏိုင္ေစရန္ကာကြယ္ေသာ ျခံတံတိုင္းသည္ မိမိအတြက္လည္း ျပင္ပသို႔ မျမင္ႏိုင္ေစရန္ ပိတ္ဆို႔ကာဆီးေသာ အတား အဆီး ျဖစ္တတ္သည္ကို နားလည္ရန္လိုပါလိမ့္မည္ ။

ျမန္မာႏိုင္ငံဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပါ အခန္း(၃) အပိုဒ္ ၅၉ ပါ သမၼတအရည္အခ်င္းမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ျပည္သူတစ္ေယာက္ အေနျဖင့္ ညဏ္မီသေလာက္ သံုးသပ္တင္ျပလိုပါသည္ ။

(က) ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚသစၥာ႐ွိသူျဖစ္ရမည္ ။

ထိုအခ်က္ကို ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ေက်ေက်နပ္နပ္လက္ခံပါသည္ ။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ သမၼတသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံ သားမ်ားအေပၚ သစၥာ႐ွိသူျဖစ္ရမည္ ဆိုသည္မွာ အလြန္ပင္လိုအပ္ေသာ အခ်က္ျဖစ္ပါသည္ ။ သို႔ေသာ္ “သစၥာ” ဟူသည္ကို မည္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားျဖင့္ တုိင္းတာပါသနည္း ။ သမၼတမျဖစ္မီ သစၥာ႐ွိရန္လိုသည္လား ၊ သမၼတျဖစ္ေနစဥ္ သစၥာ႐ွိရန္ လိုသည္လား ၊ သမၼတျဖစ္ၿပီးေနာက္တြင္ သစၥာ႐ွိရန္လိုသည္လား ၊ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႏွင့္ ဒုသမၼတမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚသစၥာ႐ွိ သူျဖစ္ရန္လိုအပ္သည္ဟုဆိုလွ်င္  ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ႏွင့္အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္တို႔၏ ဥကၠဌမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ သစၥာ႐ွိသူျဖစ္ရန္မလိုအပ္ပါဟုဆိုလိုပါသည္လား ၊ အစိုးရအဖဲြ႕၀င္ ၀န္ႀကီးမ်ားသည္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ သစၥာ႐ွိ သူျဖစ္ရန္ မလိုအပ္ပါဟုဆုိလိုပါသည္လား စသည္ေမးခြန္းမ်ားကိုေတာ့ ေမးလိုပါေသးသည္ ။

(ခ) မိမိ၏ မိဘႏွစ္ပါးလံုး ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္နက္အတြင္း၌ ေမြးဖြား ေသာ တုိင္းရင္းသားမွ ျဖစ္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္ ။

ဤအခ်က္အရဆိုလွ်င္ ဘားရက္အိုဘားမားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သမၼတျဖစ္ခြင့္ရမည္မဟုတ္ပါ ။(၎၏ ဖခင္ Barak Hussein Obama,Senior သည္ယခုထက္တိုင္ ကင္ညာႏိုင္ငံသားျဖစ္ပါသည္ ။ ကင္ညာႏိုင္ငံအစိုးရ၏ အဆင့္ျမင့္ စီးပြားေရးပါရဂူတစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါသည္။ မိခင္ Ann Dunham သည္လည္း ကင္ညာႏိုင္ငံတြင္ အတူလိုက္ေနထိုင္ပါသည္။ အိုဘာမား သမၼတအျဖစ္အေ႐ြးခံရရန္ ဖခင္ကို ကင္ညာႏိုင္ငံမွ အေမရိကန္သို႔ေျပာင္း၍ ႏိုင္ငံသားခံယူခိုင္းခဲ့ျခင္းမ်ိဳး မ႐ွိခဲ့ပါ။) ဤအခ်က္သည္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတစ္ခုႏွင့္မည္သို႔ မွ်မဆီေလ်ာ္ေသာ သတ္မွတ္ခ်က္တစ္ရပ္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုခ်င္ပါသည္ ။ သားသမီးသည္ မိဘကို ေ႐ြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ မ႐ွိပါ ။ အရည္အခ်င္း ျပည့္၀၍ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဖံြ႔ျဖိဳးတိုးတက္မႈမ်ားေဆာင္ၾကဥ္းေပးႏိုင္မည့္ အရည္အခ်င္း႐ွိေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးသည္ ၎၏ မိဘမ်ားအနက္မွ တစ္ဦး တိုင္းရင္းသားမျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္မ႐ွိ ဟူေသာကိစၥသည္ မည္မွ် အဓိပၸါယ္ကင္းမဲ့ သည္ကို စဥ္းစားတတ္သူမ်ားသိႏိုင္ၾကပါသည္ ။တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ပင္ကိုယ္အရည္အခ်င္းကို သူႏွင့္မဆိုင္ေသာ အပ အရည္အခ်င္း ျဖင့္ ေျခဖ်က္ျခင္းဟုပင္ ဆိုႏိုင္ပါသည္ ။ သိုးငယ္နွင့္ ၀ံပုေလြပံုျပင္ကဲ့သို႔ပင္ “ နင္မဟုတ္ရင္ နင့္အေဖ” ဟု အျပစ္႐ွာထားေသာ ဥပေဒဟု ပင္ဆိုခ်င္ပါသည္။

ယခင္အစိုးရအဆက္ဆက္တြင္ ဤသို႔ေသာမူ၀ါဒမ်ားကို က်င့္သံုးခဲ့ေသာေၾကာင့္ ထူးခၽြန္ထက္ျမက္ေသာ ပညာတတ္မ်ား (ထိုက္တန္ေသာ ရာထူးဌာနႏၱရမ်ားတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ မရၾကေသာေၾကာင္)့ ႏိုင္ငံမွ ထြက္ခြာသြားခဲ့ၾက၍ မ်က္ေမွာက္တြင္ ႏိုင္ငံ၏ ဦးေႏွာက္ယိုစီးမႈ ျပႆနာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေတြ႕ႀကံဳေနရသည္ကို ေထာက္ခ်င့္ေစလိုပါသည္ ။ ဤအပိုဒ္တြင္ ျပဌာန္းသင့္သည္မွာ (အျခားဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားတြင္ျပဌာန္းသည့္အတိုင္း) “ မိဘမ်ားႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္၊ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္နက္အတြင္း၌ ေမြးဖြားေသာ ေမြးရာပါ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္ ” ဟုသတ္မွတ္သင့္ပါသည္။

(ဂ) ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္းခံရသူသည္ အနည္းဆံုး အသက္ (၄၅) ႏွစ္ျပည့္ၿပီးသူျဖစ္ရမည္ ။

ဤအခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေစာဒကတက္ဖြယ္မ႐ွိပါ ၊သို႔ေသာ္ အျခားဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ား၏ သမၼတမ်ားထက္ အသက္ (၁၀) ႏွစ္ပိုမို အိုမင္းေသာႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကဦးေဆာင္မည့္ႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္အျမဲရပ္တည္သြားရမည္ကိုေတာ့သတိျပဳသင့္သည္ ။ ထူးခၽြန္ထက္ျမက္ ေသာသူ တစ္ေယာက္၏ ႏိုင္ငံအတြက္ေပးဆပ္မည့္ လုပ္အားကို ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားက ခံစားရမည့္ အခြင့္အေရး ကို (၁၀)ႏွစ္ ေနာက္က်ၿပီးမွ ခံစားရခြင့္ရမည္ဟုလည္း အဓိပၸါယ္သက္ေရာက္ေနသည္ကိုမူ သတိခ်ပ္သင့္ၾကပါသည္ ။ 

(ဃ) ႏိုင္ငံေတာ္ အေရးအရာမ်ားျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေရး ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ စစ္ေရး စသည့္ အျမင္မ်ား ႐ွိရမည္ ။

လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္တြင္ မည္သည့္အျမင္မ်ား႐ွိသည္ဆိုသည္ကို တိုင္းတာႏိုင္သည့္ အရာမ်ားမ႐ွိႏိုင္ပါ ။ ျမင္ေတြ႕ခ်က္မ်ား အရ မွန္းဆအကဲျဖတ္မႈမ်ားျဖင့္သာ ဆံုးျဖတ္ရပါသည္ ။ ႏိုင္ငံေရးလုပ္သည္ဆိုကတည္းက ႏိုင္ငံေရးအျမင္ေတာ့ အထိုက္ အေလ်ာက္ ႐ွိၾက မည္သာျဖစ္ပါသည္ ။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အျမင္႐ွိရမည္ ဆိုသည္မွာမည္သည္ကိုဆိုလိုပါသနည္း ၊ ႏွစ္ေပါင္း(၂၀) ေက်ာ္ၾကာေအာင္စစ္အာဏာ ႐ွင္အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကရသည့္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားမွာ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးတာ၀န္ကိုပင္ ထမ္းေဆာင္ဖူးၾကသူမ်ားမဟုတ္၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအျမင္မ႐ွိဟုဆိုႏိုင္ပါမည္လား ။စီးပြားေရးအျမင္႐ွိရမည္ဆိုသည္ကို မည္သို႔တိုင္းတာမည္နည္း၊ မည္သို႔ေသာ စီးပြားေရးလုပ္ ငန္းမ်ားကို တည္ေထာင္ပိုင္ဆိုင္လုပ္ကိုင္ေနသူျဖစ္ရမည္နည္း ။ လြန္ခဲ့ေသာ အာဏာ႐ွင္ေခတ္အတြင္းတြင္ အစိုးရ ႏွင့္ အလြမ္းသင့္သူ မ်ားသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ားကို တည္ေထာင္ပိုင္ဆိုင္ခြင့္႐ွိၾကသည္မဟုတ္ပါလား ။အမ်ိဳးမ်ိဳးဖိႏွိပ္ခဲ့၍ စီးပြားေရးပ်က္စီးခဲ့ရသူ ႏိုင္ငံ ေရးသမားမ်ားကို စီးပြားေရးအျမင္မ႐ွိဟု ဆိုလိုပါသလား ။ စစ္ေရးအျမင္ဟူသည္မွာ အဘယ္ကိုဆိုလိုပါသနည္း ။ စစ္မႈထမ္းဖူးသူ မ်ားသည္သာ စစ္ေရးအျမင္႐ွိသူဟု ဆိုလိုပါသလား ။ ဤသို႔ဆိုလွ်င္ တပ္မေတာ္သားမ်ားမွအပ အျခားႏိုင္ငံသူ/သားမ်ားသည္ သမၼတ ျဖစ္ခြင့္မ႐ွိဟု ဆိုလိုပါသလား ဟူသည့္ေမးခြန္းမ်ားကို ေမးရပါလိမ့္မည္။

(င)သမၼတအျဖစ္ေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံရသည့္ အခ်ိန္ႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း အနည္းဆံုး အႏွစ္(၂၀) ႏိုင္ငံေတာ္တြင္အေျခခ် ေနထိုင္ ခဲ့ သူျဖစ္ရမည္ ။ ျခြင္းခ်က္-ႏိုင္ငံေတာ္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ႏိုင္ငံျခားသို႔ တရား၀င္သြားေရာက္သည့္ ကာလမ်ားကိုလည္း ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့သည့္ကာလ အျဖစ္ထည့္သြင္းေရတြက္ရမည္ ။

ဤအခ်က္အားလည္း အထူးေစာဒကတက္ဖြယ္မ႐ွိပါ ။ သို႔ေသာ္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သလိုပင္ အေထြေထြဖိႏွိပ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ႏိုင္င မွ ထြက္ခြာသြားခဲ့ၾကၿပီး၊ ယခုကဲ့သို႔ ဒီမိုကေရစီလမ္းစေပၚသို႔ျပန္ေရာက္လာေသာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာၾကမည့္ ထူးခၽြန္ထက္ ျမက္ေသာ ပညာတတ္မ်ား၊ ပညာ႐ွင္မ်ား အတြက္ နစ္နာေစေသာ ျပဌာန္းသတ္မွတ္ခ်က္ဟု ဆိုခ်င္ပါသည္ ။

(စ)မိမိကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊မိမိ၏ မိဘတစ္ပါးပါးေသာ္လည္း ေကာင္း ၊  မိမိ၏ဇနီးသို႔မဟုတ္ ခင္ပြန္းေသာ္လည္းေကာင္း ၊မိမိ ၏ တရား၀င္သားသမီး တစ္ဦးဦးေသာ္လည္းေကာင္း ၊ ထိုတရား၀င္ သားသမီးတစ္ဦးဦး၏ ဇနီး သို႔မဟုတ္ ခင္ပြန္းေသာ္လည္း ေကာင္း ႏိုင္ငံျခားအစိုးရ၏ ေက်းဇူးသစၥာေတာ္ကို ခံယူေစာင့္ေ႐ွာက္႐ိုေသသူ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံျခားအစုိးရ၏လက္ေအာက္ခံျဖစ္သူ သို႔မဟုတ္ တိုင္းတစ္ပါး၏ႏိုင္ငံသားျဖစ္သူမ်ား မျဖစ္ေစရ။ ထိုသူမ်ားသည္ ႏိုင္ငံျခားအစိုးရ၏ လက္ေအာက္ခံျဖစ္သူ ေသာ္လည္း ေကာင္း ၊ တိုင္း တစ္ပါး၏ ႏိုင္ငံသားေသာ္လည္းေကာင္း ခံစားရေသာ အခြင့္အေရး မ်ားႏွင့္ ေက်းဇူးခံစားခြင့္မ်ားကို ခံစားႏိုင္ခြင့္႐ွိသူ မ်ား မျဖစ္ေစရ ။

ဤအခ်က္မွာလည္း ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းႏွင့္ ကိုက္ညီမႈမ႐ွိေသာ ျပဌာန္းခ်က္တစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္က်င့္သံုးရာတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးအရ မိဘသည္ အ႐ြယ္ေရာက္ၿပီးသူ သားသမီး၏ လိုအင္ဆႏၵကို ပိတ္ပင္တားျမစ္၍ မရႏိုင္ပါ ၊ ဥပမာအားျဖင့္ မိဘသည္ NLD ပါတီ၀င္ျဖစ္၍ သားသမီးကို NLD ပါတီ၀င္ျဖစ္ရန္ အတင္းအဓမၼခိုင္းေစ၍ မရႏိုင္ပါ ။ မိဘသည္ ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီ အလုပ္ အမႈေဆာင္ျဖစ္၍ သားသမီးကို ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီကို မဲေပးရန္ အဓမၼခိုင္းေစ၍ မရႏိုင္ပါ ။ မိဘက မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ျပည့္၀စြာျဖင့္ ျမန္မာျပည္တြင္ ေအးတူပူမွ် ေနလိုပါေသာ္လည္း သားသမီးက အေမရိကန္တြင္ ေနထိုင္ခြင့္ (D-form) ေပါက္၍ သြားေရာက္ အေျခခ်ေနထိုင္သည္ကို အဓမၼတားျမစ္၍ မရႏိုင္ပါ ။ သားသမီးက စကၤာပူႏိုင္ငံတြင္ အလုပ္လုပ္ရင္း လူ႔သေဘာသဘာ၀အရ အိမ္ေထာင္ျပဳလိုက္သည္ကို မိဘက အတင္းအဓမၼကန္႔ကြက္၍ ရႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ ထိုသို႔ အိမ္ေထာင္က်သျဖင့္ ႏိုင္ငံျခားသူ/သား (ႏိုင္ငံျခားအစိုးရ၏ လက္ေအာက္ခံ သို႔မဟုတ္ တိုင္းတစ္ပါးႏိုင္ငံသား) အား သားမက္သို႔မဟုတ္ေခၽြးမ ေတာ္စပ္လိုက္ရမည္ သာျဖစ္ပါသည္ ။ (ထိုသားသမီးအား မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ ႏိုင္ငံခ်စ္စိတ္မ႐ွိဟူ၍ သားသမီးအျဖစ္မွ စြန္႔လႊတ္ရန္မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မိဘမ်ား အတြက္ ျဖစ္ႏိုင္သည့္ကိစၥမဟုတ္ပါ )။ ထိုသို႔ေသာ သားသမီးေၾကာင့္ မိဘသည္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအျဖစ္မွ အေ႐ြးခံခြင့္ဆံုး႐ႈံး သည္ဟူေသာ ဥပေဒ သတ္မွတ္ခ်က္သည္ သားသမီးက ခိုးမႈ လုယက္မႈက်ဴးလြန္ေသာေၾကာင့္ မိဘအားဖမ္းဆီး သည္ ဟူေသာ သေဘာတရားမ်ိဳးျဖစ္ ေနပါသည္။

ဤျပဌာန္းခ်က္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ လွဴိ႕၀ွက္ခ်က္ ေပါက္ၾကားမည္စိုးေသာေၾကာင့္ ဤအခ်က္ကို ထည့္သြင္းသည္ဟု အစိုးရ မ်ားက အေၾကာင္းျပၾကပါသည္။ ထိုသေဘာတရားသည္ ဦးေန၀င္း အိမ္ေစာင့္အစိုးရေခတ္က စတင္သည္ဟုယူဆရပါသည္ ။ အိမ္ေစာင့္အစိုးရအဖဲြ႕၀င္ စစ္အရာ႐ွိႀကီးတစ္ဦး၏ ဇနီးသည္ ႏိုင္ငံျခားသူျဖစ္ပါသည္။