ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားကိစၥ အေမရိကန္ မူဝါဒအတြက္ အခ်က္အခ်ာျဖစ္

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ လြတ္လပ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတခုအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းရာမွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးတာထက္ ပိုၿပီး အခ်က္အခ်ာက်တဲ့ ကိစၥ ရွိခ်င္မွရွိလိမ့္မယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ျမန္မာ ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ဘယ္မူဝါဒကိုမဆို လႊတ္ေတာ္က စဥ္းစားရာမွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တိုးတက္မႈကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားႏိုင္တယ္လို႔ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး အစီရင္ခံစာတေစာင္မွာ ေရးသားထားပါတယ္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၁၃ ရက္ေန႔က လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အရ လြတ္လာမည့္သူမ်ားကို အင္းစိန္ေထာင္ေရွ႕တြင္ ေစာင့္ႀကိဳေနၾကသူမ်ား (ဓာတ္ပံု – ဧရာဝတီ)

“ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ား အေျခအေနသည္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ မည္သည့္ မူဝါဒကိုမဆို လႊတ္ေတာ္က စဥ္းစားရာ၌ အေရးပါႏိုင္သည္။ လႊတ္ေတာ္ အေနႏွင့္ ယင္းကိစၥအား သီးျခားျဖစ္ေစ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ မူဝါဒကို ပိုမို က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ ျပန္လည္ သုံးသပ္ရာ၌ အစိတ္ အပိုင္းတခု အျဖစ္ျဖစ္ေစ ေစာေၾကာ စစ္ေဆးရန္ ေရြးခ်ယ္ေကာင္း ေရြးခ်ယ္ႏိုင္သည္” လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
“ထို႔အျပင္ လႊတ္ေတာ္ အေနႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေပၚ ခ်မွတ္ထားဆဲ ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈ တခ်ိဳ႕အား ျပင္ဆင္ရန္၊ မြမ္းမံရန္ သို႔မဟုတ္ ဖယ္ရွား ပစ္ရန္အတြက္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္ အသစ္ တရပ္ကိုလည္း လႊတ္ေတာ္၏ သေဘာဆႏၵအရ ျဖစ္ေစ သမၼတအိုဘားမား အစိုးရအဖြဲ႔က ေတာင္းဆို၍ျဖစ္ေစ စဥ္စားေကာင္း စဥ္းစားႏိုင္သည္” လို႔ ပါတီႏွစ္ရပ္ေပါင္း ဖြဲ႔ထားတဲ့ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္ သုေတသန အကူအဖြဲ႔ (Congressional Research Service – CRS) က ေျပာပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္ခ်က္ အပါအဝင္ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ကိစၥကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနက ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ ၿပီးေတာ့ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔တခ်ိဳ႕က ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ တက္တက္ႂကြႂကြ ေဆြးေႏြးေနတယ္လို႔ CRS က အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြအတြက္ ျပင္ဆင္ေပးတဲ့ စာမ်က္ ႏွာ (၁၂) မ်က္ႏွာပါ အဲဒီ အစီရင္ခံစာအရ သိရပါတယ္။ ဒီေဆြးေႏြးမႈေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးမႈဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြ ဖယ္ရွားပစ္ေရးအတြက္ အေရးပါတယ္ဆိုတာကို အေမရိကန္ အရာရွိေတြက အေလးအနက္ထားၿပီး ေဆြးေႏြးၾကတယ္လို႔လည္း အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လြတ္လပ္သည့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတခုအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈတြင္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးသည္ထက္ ပို၍အခ်က္အခ်ာက်ေသာ ကိစၥရပ္ ရွိခ်င္မွရွိပါလိမ့္မည္” လို႔ CRS ရဲ႕ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေရးသားထားပါတယ္။ အဲဒီ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြရဲ႕ အေျခအေနဟာ အေမရိကန္မူဝါဒ ေျပာင္းလဲႏိုင္ဖို႔ အတြက္ အေရးတႀကီး ကိစၥရပ္ျဖစ္တယ္လို႔လည္း အစီရင္ခံစာထဲမွာ ျဖည့္စြက္ထားပါေသးတယ္။
အေမရိကန္ အစိုးရအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ဖယ္ရွားပစ္ေရးဟာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ လြတ္ေျမာက္ေရးအပါအဝင္ တခ်ိဳ႕ အေျခအေနေတြအရ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆုိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေတြအတြက္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ျပႆနာကို အားလံုးက နားလည္လာဖို႔ထက္ ဘာမွ ပိုအေရးမႀကီးဘူးလို႔လည္း အစီရင္ခံစာက ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအား ကန္႔သတ္ထားသည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ စီးပြားေရးအရ ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုး လြတ္ေျမာက္သည္အထိ ဆက္လက္ တည္ရွိေနမည္ျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔ ပါတီဝင္မ်ား အက်ဥ္းေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္လာေရးကို ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကသည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မႈ မရွိဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လံုးဝလြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေပ” လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ အေရးႀကီးတဲ့ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြ အေနနဲ႔လည္း သူတို႔ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္က မလြတ္သေရြ႕ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကိစၥေတြကို ေဆြးေႏြးဖို႔ မျဖစ္ႏို္င္ဘူးလို႔ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေရးထားပါတယ္။ ဒီအစီရင္ခံစာကို အာရွကိစၥေတြအေပၚ အထူးျပဳေလ့လာေနတဲ့ မိုက္ကယ္ အက္ဖ္ မာတင္ (Michael F. Martin) က ေရးသားခဲ့တာပါ။
“လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား မည္မွ်ရွိသည္ကို အားလံုးကလက္ခံသည့္ အေရအတြက္ မရွိေသးေပ။ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား အေရအတြက္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခန္႔မွန္းမႈမ်ားမွာလည္း ၂၀၀ မွ ၇၀၀ ေက်ာ္အထိ ကြဲျပားလ်က္ရွိသည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံေရးမႈျဖင့္ ထပ္မံ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္း ခံရသည္မ်ားကိုလည္း အခါအားေလ်ာ္စြာ သတင္းဌာနမ်ားက ေဖာ္ျပေနၾကသည္။ ယခုကဲ့သို႔ မတူကြဲျပားမႈမ်ား ျဖစ္ေနရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္းတရပ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေထာင္ ၄၂ ေထာင္ႏွင့္ ရဲဘက္စခန္း ၁၀၉ ခု မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိျခင္းပင္ ျဖစ္သည္” လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
အက်ဥ္းသားအေရအတြက္ ကြာျခားမႈႀကီးေနရတဲ့ ေနာက္ထပ္ အဓိကအေၾကာင္းရင္းတရပ္ကေတာ့ ဘယ္သူ႔ကို ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအျဖစ္ စာရင္းထဲထည့္မွာလဲဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမႈမွာ ကြဲျပားတာပါပဲလို႔လည္း အစီရင္ခံစာထဲမွာ ျဖည့္စြက္ထားပါေသးတယ္။
ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြအားလံုး လြတ္ေျမာက္ေရးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ အမ်ားအျပားကို ဖယ္ရွားပစ္ဖို႔အတြက္ ႀကိဳတင္သတ္မွတ္ခ်က္ တရပ္ျဖစ္တယ္လို႔ CRS က ေျပာပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ၁၉၉၀ အေကာက္ခြန္ႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရး အက္ဥပေဒ (Customs and Trade Act of 1990) အရ ခ်မွတ္ထားခဲ့တဲ့ အဲဒီ ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈေတြဟာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ ကိုက္ညီပါၿပီလို႔ သမၼတက လႊတ္ေတာ္ကို တရားဝင္ အတည္မျပဳသေရြ႕ အရင္အတိုင္း ဆက္ရွိေနမွာျဖစ္ပါတယ္။
“ျမန္မာအစိုးရအေနႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရ ထိခိုက္နစ္နာေစခဲ့လွ်င္၊ ႏိုင္ငံေရး လုပ္ရွားမႈေၾကာင့္ ျပန္လည္ဖမ္းဆီးခဲ့လွ်င္ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံျပည္ပသို႔ ေမာင္းထုတ္ခဲ့လွ်င္ သို႔မဟုတ္ ဒီမိုကေရစီ အတိုက္အခံ အင္အားစုမ်ားအား ႀကီးႀကီးမားမား ဖိႏွိပ္ခဲ့လွ်င္ သို႔မဟုတ္ အၾကမ္းဖက္ခဲ့လွ်င္” ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈအသစ္ေတြ မလုပ္ဖို႔ ပိတ္ပင္တားဆီးႏိုင္တယ္လို႔ ၁၉၉၇ ႏိုင္ငံရပ္ျခား ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား၊ ပို႔ကုန္ ေငြေၾကးအေထာက္အပံ့ႏွင့္ ဆက္စပ္ အစီအစဥ္မ်ား လ်ာထားျခင္းအက္ဥပေဒ (Foreign Operations, Export Financing, and Related Programs Appropriations Act of 1997) က သမၼတကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးခဲ့တာပါ။
ဒါတင္မကပဲ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့လြတ္ေျမာက္ေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ အက္ ဥပေဒ (Burmese Freedom and Democracy Act of 2003) ကလည္း ျမန္မာျပည္ကေန အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို ပို႔မယ့္ ပို႔ကုန္ေတြ အားလံုးကို ပိတ္ပင္တားဆီးခဲ့ပါေသးတယ္။ အဲဒီ အက္ဥပေဒထဲမွာ ျမန္မာကုမၸဏီေတြက ထြက္ကုန္ေတြကို တားျမစ္တာနဲ႔ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္တာအျပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႔ “ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုး” လြတ္ေျမာက္ေရးအပါအဝင္ သတ္မွတ္တဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ မကိုက္ညီသေရြ႕ “ျမန္မာျပည္ကို ေငြေခ်းျခင္း သို႔မဟုတ္ ဘ႑ာေရး သို႔မဟုတ္ နည္းပညာ အကူအညီေပးျခင္း” မလုပ္ရဘူးလို႔ ပါရွိပါတယ္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ဒီမိုကေရစီအေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားအား အာဏာရွင္က ဖိႏွိပ္ေနသည့္အေပၚ ဆန္႔က်င္သည့္ အက္ဥပေဒ (Junta’s Anti-Democratic Efforts of 2008 – JADE Act) မွာေတာ့ သတ္မွတ္ထားတဲ့  ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ေနာက္လိုက္ေတြကို အေမရိကန္ျပည္ဝင္ခြင့္ ပိတ္တာ၊ သူတို႔ရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္တာနဲ႔ သူတို႔ကို ဘ႑ာေရးဝန္ေဆာင္မႈေတြ မေပးဖို႔ ဟန္႔တားတာေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား အားလံုး ခၽြင္းခ်က္မရွိ လြတ္ေျမာက္ေရးအပါအဝင္ အက္ဥပေဒမွာ တိတိက်က် သတ္မွတ္ထားတဲ့ အေျခအေနေတြ နဲ႔ မကိုက္ညီသေရြ႕ အဲဒီပိတ္ပင္မႈေတြကို ဆက္လုပ္သြားမွာျဖစ္တယ္လို႔ ျပဌာန္းထားခဲ့တာပါ။
အဲဒီအက္ဥပေဒအရ ျမန္မာျပည္ကေန အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဆီ ေက်ာက္စိမ္းအ႐ိုင္းနဲ႔ ပတၱျမားေတြ တင္ပို႔တာကိုလည္း တားျမစ္ခဲ့တယ္လို႔ CRC အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေရးထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြအားလံုး လြတ္ေျမာက္ေရးအပါအဝင္ အက္ဥပေဒထဲက သတ္မွတ္အေျခအေနေတြနဲ႔ မကိုက္ညီသေရြ႕ အဲ့ဒီအရာေတြပါတဲ့ လက္ဝတ္ရတနာေတြ တင္ပို႔မႈကို ဆက္လက္ ပိတ္ပင္သြားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။