စလုံးေရးစ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး

ျပင္မလား၊ အသစ္ဆြဲမလား အျငင္းအခုံအၾကား အေျခခံဥပေဒျပင္ေရး ေျခလွမ္းမ်ား ပိုစိပ္လာၿပီ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာ့ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးတြင္ အေျခခံဥပေဒျပင္ေရးက “အသက္” ဟု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဆိုထားသည္။
အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ဥကၠ႒ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ခိုင္ခိုင္မာမာ အေကာင္ အထည္ေပၚလာရန္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ ေရးကို အျမန္ဆုံး လုပ္ေဆာင္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံတြင္ ျပဳလုပ္သည့္ Forum 2000 အခမ္းအနားအၿပီး ႏိုင္ငံတကာ သတင္းမီဒီယာမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆုံစဥ္ ထပ္မံေျပာၾကားသည္။

"တိုင္းရင္းသား ျပႆနာကို ေျဖရွင္းရန္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ မလုံေလာက္ေၾကာင္း" ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ထပ္မံ သတိေပးလိုက္သည္ဟု ႏိုင္ငံတကာ သတင္းစာမ်က္ႏွာမ်ားက ဝိုင္းဝန္း ေဖာ္ျပၾကသည္။

ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္ေသာ NLD ပါတီသာမက တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားက နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖင့္ ႀကဳိးပမ္းေနလ်က္ ရွိသည္။
ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ျပင္ဆင္ေရး လႊတ္ေတာ္တြင္း ေလ့လာမႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က ဇူလိုင္လ ေနာက္ဆုံးပတ္တြင္ “၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒ ေလ့လာသုံးသပ္ေရး ေကာ္မတီ” ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။

တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံ ပါတီ အသီးသီးက ျပင္ဆင္လိုေသာ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္အတြက္ လႊတ္ေတာ္တြင္း အမတ္ေနရာအမ်ားဆုံး ရရွိထားၿပီး တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းမ်ား ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ျပဳကာ တည္ေထာင္ထားသည့္ ျပည္ေထာင္စု ႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးပါတီက “မျပမျဖစ္ မီးစိမ္း” ျပလိုက္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသုံးသပ္သူ အခ်ဳိ႕က ဝိၿဂဳိဟ္ျပဳသည္။

တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕အခ်ဳိ႕ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ အခ်ဳိ႕ကမူ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို အသစ္ျပန္ေရး ရမည္ဟု ေျပာဆိုၾကသည္။
သို႔ေသာ္တပ္မေတာ္က ေရးဆြဲထားေသာ အေျခခံဥပေဒ အသစ္ျပန္လည္ ေရးဆြဲေရး လမ္းေၾကာင္းမွာ လြယ္ကူမည္ မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ လႊတ္ေတာ္တြင္း ျပင္ဆင္ေရးလမ္းေၾကာင္း ကိုသာ ေ႐ြးခ်ယ္ သင့္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသုံးသပ္သူ အခ်ဳိ႕ သုံးသပ္ၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အသြင္ကူးေျပာင္းႏိုင္မည့္ အေျခခံဥပေဒ ကိုေရးဆြဲရန္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးေကာင္စီက အမ်ဳိးသား ညီလာခံကို ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္အထိ ဆယ္ႏွစ္ၾကာ ေခၚယူခဲ့ၿပီး ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ က်င္းပမည့္အေျခခံ ဥပေဒ တစ္ရပ္ ထြက္ေပၚခဲ့သည္။

အမ်ဳိးသားညီလာခံ က်င္းပစဥ္အတြင္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွ ညီလာခံ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ တိုင္းရင္းသား ညီလာခံ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ဖမ္းဆီးျခင္း ထိန္းသိမ္းျခင္း ညီလာခံအတြင္း လြတ္လပ္စြာ ေဆြးေႏြးခြင့္ မရျခင္း၊ တပ္မေတာ္က လိုလားသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႕အစည္း မ်ား၏ သေဘာတူညီခ်က္မရဘဲ တစ္ဖက္သတ္ ေရးဆြဲခဲ့သည္ ဟုဆိုကာ ျပည္တြင္းျပည္ပ အဖြဲ႕အစည္း အသီးသီးက ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္။
ယင္းသို႔ ကန္႔ကြက္ခဲ့ေသာ္လည္း တပ္မေတာ္ကေရးဆြဲသည့္ အေျခခံဥပေဒ ကို ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေမလ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ တစ္ႏိုင္ငံလုံး ေထာက္ခံသူ ၉၂ ဒသမ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိသည္ဟုဆိုကာ တပ္မေတာ္ အစိုးရက အတည္ျပဳလိုက္သည္။

အဆိုပါ အေျခခံဥပေဒကို အေျခခံကာ က်င္းပသည့္ ၂၀၁၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ အၿပီးတြင္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း မ်ားကို ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ျပဳကာ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီက မဲအမ်ားစု အႏိုင္ရကာ သမၼတႏွင့္အစိုးအဖြဲ႕ကို ေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ ႏိုင္ခဲ့ၿပီး အစိုးရသစ္ႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မ်ားေၾကာင့္ အဆိုပါ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ လမ္းစ ေပၚလာသည္။

"တိုင္းရင္းသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး အတြက္ အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ျပည္နယ္ေတြ အေပၚ အာဏာခြဲမႈအပိုင္းကို အရင္ျပင္ဖို႔ ႀကဳိးစားသြားမယ္" ဟု ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီ ဥကၠ႒ ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ နာယက အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနသူ သူရဦးေရႊမန္းက ၾသဂုတ္လ ဆန္းပိုင္းတြင္ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕ ေတြ႔ဆုံပြဲတစ္ခု၌ ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္။

အေျခခံဥပေဒ ေလ့လာသုံးသပ္ေရး ေကာ္မတီတြင္ ပါဝင္ေသာ တိုင္းရင္းသား ပါတီမ်ား ကလည္း လႊတ္ေတာ္နားသည့္ ရက္ပိုင္းအတြင္း အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး အတြက္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား အသီးသီးက်င္းပလ်က္ ရွိသည္။

ရွမ္းျပည္နယ္၊ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕၌ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီက ျပဳလုပ္ေသာ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ခ်က္ ၁၀၀ ေက်ာ္ ျပင္ဆင္ထားၿပီး တိုင္းရင္းသား တန္းတူအခြင့္အေရးႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု စနစ္သို႔ ဦးတည္ ျပင္ဆင္ထားေၾကာင္း ယင္းပါတီ၏ ေၾကညာခ်က္အရ သိရွိရသည္။

SNDP ပါတီက ျပင္ဆင္ထားေသာ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားတန္းတူ အခြင့္အေရးအတြက္ အေျခခံဥပေဒ ဇယားႏွစ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၈၈ ျပည္နယ္မ်ား၏ ဥပေဒျပဳခြင့္၊ ဘ႑ာေငြခြဲေဝေရး ကိစၥမ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ား တပ္မေတာ္တြင္ တန္းတူတာဝန္ထမ္းေဆာင္ ခြင့္ရရန္ စစ္မႈမထမ္းမေနမရဟူေသာ အခ်က္ကိုလည္း ျဖည့္စြက္ထားေၾကာင္း ပါတီတာဝန္ရွိသူမ်ားက ဆိုသည္။
"အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ဖို႔ပဲ အရင္လုပ္ရမယ္။ အသစ္ျပန္ေရးဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ခင္ ဖြင့္ထားတဲ့ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ အရင္စတာပါ" ဟု ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီ အတြင္းေရးမွဴး ဦးစိုင္းလွေက်ာ္က ေျပာသည္။

အဆိုပါ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားကို ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီဝင္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ မ်ားမွ တစ္ဆင့္ အေျခခံဥပေဒ ေလ့လာသုံးသပ္ေရး ေကာ္မတီသို႔ ေပးပို႔သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ၄င္းက ဆိုသည္။

ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္မည္ ဟုဆိုကာ မဲဆြယ္ခဲ့ေသာ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရဒီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) ပါတီက ၾသဂုတ္ ၆ ရက္ေန႔တြင္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးေကာ္မတီကို ေရွ႕ေနေျခာက္ဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည္။
ယင္းေကာ္မတီက စက္တင္ဘာလကုန္ ပိုင္းတြင္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ မ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးၿပီးပါက ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ခိုင္မာသည့္ သေဘာထားတစ္ရပ္ ထုတ္ျပန္ရန္ ရွိေၾကာင္းလည္း ပါတီဥကၠ႒ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာဆိုထားသည္။

ဒုတိယအႀကိမ္ ဥေရာပခရီးစဥ္ မသြားမီကလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ မ်ားသည္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ကိစၥမ်ားကို ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး NLD ပါတီ ကလည္း ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး ေကာ္မတီကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။

NLD ၏ ေငြရတုႏွစ္ပတ္လည္ေန႔ ျဖစ္သည့္ စက္တင္ဘာလ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ NLD ပါတီက ျပင္ဆင္ထားေသာ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္ ထြက္ရွိႏိုင္ေၾကာင္း ပါတီ အတြင္းေရးမွဴး ဦးဉာဏ္ဝင္းက ဆိုထားသည္။
လႊတ္ေတာ္တြင္း အမတ္ေနရာ အမ်ားဆုံး ရရွိထားသည့္ ျပည္ေထာင္စု ႀကံ့ခိုင္ေရး ႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ ကလည္း "ပါတီက အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္မယ့္ အပိုင္းေတြ ေလ့လာေနတယ္။ ျပင္ဆင္မယ္ဆိုရင္ ျပည္နယ္ေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ျပင္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါက အျပဳသေဘာေဆာင္ လုပ္တာပါ" ဟု ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီ ဒုတိယဥကၠ႒ ဦးေဌးဦးက ဆိုသည္။

အေျခခံ ဥပေဒျပင္ဆင္ေရး အတြက္ တိုင္းရင္းသားပါတီငါးခု ပူးေပါင္းထားေသာ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား မဟာမိတ္အဖြဲ႕ UNA ႏွင့္ ညီညြတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ UNFC ႏွင့္ ပူးေပါင္းျပင္ဆင္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ထားေၾကာင္း UNA နာယက ဦးေအးသာေအာင္က ဆိုသည္။

၄င္းတို႔၏ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားကိုမူ ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ေရး လုပ္ငန္းေကာ္မတီက က်င္းပရန္ စီစဥ္ေနသည့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ မ်ားႏွင့္ အစိုးရတို႔၏ ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ တင္သြင္းမည္ဟု ဆိုသည္။

ယင္းသို႔အေျခခံဥပေဒကို ယခုလအတြင္း ႀကဳိတင္ျပင္ဆင္မႈမ်ား စိပ္လာသည့္ အျပင္ လႊတ္ေတာ္က ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ အေျခခံဥပေဒ ေလ့လာသုံးသပ္ေရး ေကာ္မတီ အစည္းအေဝးကို စက္တင္ဘာလ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ က်င္းပမည္ဟု လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အခ်ဳိ႕က ဆိုသည္။

တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ အတိုက္ခံပါတီမ်ား ေတာင္းဆိုေနေသာ ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ မတိုင္မီ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ရန္ အဆင္သင့္ ျဖစ္ၿပီေလာ။

လူထုေထာက္ခံမႈ အမ်ားဆုံး ရရွိထားေသာ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ NLD ပါတီဥကၠ႒ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ သမၼတအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္လိုေၾကာင္း၊ ၄င္းသမၼတအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပဳိင္ရန္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေပးရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ က်င္းပသည့္ ကမၻာ့စီးပြားေရး ဖိုရမ္တြင္ တရားဝင္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားသည္။

ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း(၃) သမၼတအရည္အခ်င္းဆိုင္ရာ အခန္းတြင္ ပါရွိသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ၏ ဇနီး (သို႔မဟုတ္) ခင္ပြန္းသည္ လည္းေကာင္း၊ တရားဝင္ သားသမီးသည္ လည္းေကာင္း၊ အဆိုပါ သားသမီး၏ ဇနီး(သို႔မဟုတ္)ခင္ပြန္းသည္ လည္းေကာင္း ႏိုင္ငံျခားအစိုးရ၏ ၾသဇာခံ မျဖစ္ေစရဟု ေဖာ္ျပထားေသာေၾကာင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတျဖစ္ရန္ အတားအဆီး ျဖစ္ေနသည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကလည္း မိမိ သမၼတဝင္ၿပဳိင္ရန္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ေပးရမည့္အျပင္ တိုင္းရင္းသား စည္းလုံးညီညြတ္ေရး ႏွင့္ ခိုင္မာေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ အတြက္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ရမည္ဟု ေျပာဆိုထားသည္။

ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား လုပ္ပိုင္ခြင့္ ပိုမိုရရွိေစရန္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ရာတြင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒပါ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ေဒသႀကီး ဥပေဒျပဳေရးဆိုင္ရာအခန္း စာမ်က္ႏွာ ၁၈၈ ဇယား ၂ ကို ျပင္ဆင္သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သူရဦးေ႐ႊမန္းက ဆိုထားသည္။
"အေျခခံဥပေဒကို အသစ္ျပန္ ေရးဖို႔က မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ တိုင္းရင္းသားေတြ အာဏာ ခြဲေဝမႈအတြက္ ျပင္ဆင္တာက သဘာဝက်တယ္" ဟု ႀက့ံခိုင္ေရးပါတီ ဒုတိယဥကၠ႒ ဦးေဌးဦးကဆိုသည္။

ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား တြင္လည္း ဇယား ၁ ႏွင့္ ၂ ပါ ကိစၥရပ္မ်ား ျပင္ဆင္ေရး စတင္ေဆြးေႏြးလ်က္ ရွိၿပီး တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္ကမူ အထက္ပါ ကိစၥရပ္မ်ား ေဆြးေႏြးရန္ အစည္းအေဝးကို စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန႔ တြင္ က်င္းပမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တက္ေရာက္ ေဆြးေႏြးလိုသူမ်ားကို ဖိတ္ေခၚထားသည္။ မတက္ေရာက္ႏိုင္သူမ်ား အေနႏွင့္လည္း အီးေမးလ္မွတစ္ဆင့္ ေပးပို႔ ေဆြးေႏြးႏိုင္ေၾကာင္း တိုင္းေဒသႀကီးလႊတ္ေတာ္၏ Facebook စာမ်က္ႏွာတြင္ ထုတ္ျပန္ထားသည္။

ႀက့ံခိုင္ေရးပါတီႏွင့္ လႊတ္ေတာ္က ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား၏ ဥပေဒျပဳခြင့္ အာဏာႏွင့္ ပတ္သက္၍ စျပင္ရန္ ဆိုေနေသာ္လည္း လႊတ္ေတာ္တြင္း ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒ ေလ့လာသုံးသပ္ေရး ေကာ္မတီ၏ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား မခ်မွတ္ရေသးေၾကာင္း အဆိုပါ ေကာ္မတီဝင္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေဒါက္တာေဇာ္ျမင့္ေမာင္က ဆိုသည္။
"ဒီလ ေနာက္ဆုံးပတ္မွာ ေကာ္မတီ အစည္းအေဝး လုပ္မယ္။ အဓိက ကေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ေနတဲ့ ဥပေဒပုဒ္မ ေတြကို ေလ့လာမွာပါ" ဟု ၄င္းကဆိုသည္။

သို႔ေသာ္ လက္ရွိအေျခခံ ဥပေဒအရ လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ တပ္မေတာ္သား ကိုယ္စားလွယ္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ လႊတ္ေတာ္တြင္း ကိုယ္စားလွယ္ အမ်ားဆုံး အႏိုင္ရထားေသာ ႀက့ံခိုင္ေရးပါတီတို႔က ေထာက္ခံမႈ ရမွသာ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
လက္ရွိတြင္မူ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒျပင္ဆင္ရန္ လမ္းေၾကာင္းႏွင့္ အသစ္ျပန္ေရးရန္ လမ္းေၾကာင္း ႏွစ္ခုတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးအသိုင္းအဝိုင္းၾကား အျငင္းအခုံမ်ား ျဖစ္ပြားေနၿပီး ေလ့လာသုံးသပ္သူ အခ်ဳိ႕က အသစ္ျပန္လည္ ေရးဆြဲပါက တပ္မေတာ္က အာဏာျပန္သိမ္း သည္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း သုံးသပ္ေနၾကသည္။

ျပည္ခိုင္ၿဖဳိးပါတီ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ကမူ တိုင္းရင္းသားျပႆနာ ေျဖရွင္းေရး အတြက္ အာဏာခြဲေဝမႈပိုင္းကို ျပင္ဆင္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုထားၾကသည္။

"တိုင္းရင္းသားေဒသေတြရဲ႕ အာဏာခြဲေဝမႈ အပိုင္းကို ျပင္ဆင္သြားမယ္" ဟု ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ နာယကႏွင့္ ပါတီဥကၠ႒လည္းျဖစ္သူ သူရဦးေရႊမန္းက ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕တြင္ က်င္းပသည့္ လူထု ေတြ႔ဆုံပြဲတြင္ ေျပာၾကားထားသည္။

------------------------------------------

၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ ေပၚေပါက္လာပုံ

၁၉၉၅ ဇူလိုင္
အေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲေရး အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရး အဖြဲ႕ (နဝတ) အမ်ဳိးသားညီလာခံ ေခၚယူ

၁၉၉၇
အမ်ဳိးသားညီလာခံတြင္ တင္ျပသည့္အခ်က္မ်ား လြတ္လပ္စြာ ေဆြးေႏြးခြင့္မရ ဟုဆိုကာ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႏွင့္ မဟာမိတ္ တိုင္းရင္းသားပါတီအခ်ဳိ႕ အမ်ဳိးသားညီလာခံမွ ႏုတ္ထြက္

၂၀၀၅
အေျခခံဥပေဒကို ေရးဆြဲေရးအတြက္ အမ်ဳိးသားညီလာခံ ျပန္လည္ေခၚယူ၊ အေျခခံဥပေဒ မူၾကမ္းကို အၿပီးသတ္ေရးဆြဲ၊

၂၀၀၈
ေမ ၁၀ - နာဂစ္ မုန္တိုင္းသင့္ ဧရိယာမွလြဲ၍ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒ မူၾကမ္းကို အတည္ျပဳရန္ လူထုဆႏၵခံယူပြဲ ျပဳလုပ္၊
ေမ၂၉ - ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလုံး မဲေပးခြင့္ရွိသူ၏ ၉၂ ဒသမ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္းက ေထာက္ခံေၾကာင္း ထုတ္ျပန္

၂၀၁၀ ႏိုဝင္ဘာ
၂၀၁၀ ပါတီစုံ ေ႐ြးေကာက္ပြဲက်င္းပ၊

၂၀၁၁ဇန္နဝါရီလႊတ္ေတာ္ စတင္ေခၚယူၿပီး ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ စတင္အသက္ဝင္