အဓိပတိပစၥည္း
အဓိပတိပစၥေယာတိ ဆႏၵာဓိပတိ ဆႏၵသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ အဓိပတိ ပစၥေယန ပစၥေယာ။ ဝီရိယာဓိပတိ ဝီရိယသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ စိတၱာဓိပတိ စိတၱသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ ဝီမံသာဓိပတိ ဝီမံသသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။
အနက္ - အဓိပတိပစၥေယာတိ - အဓိပတိပစၥည္းဟူသည္ကား၊ ဆႏၵာဓိပတိ - လိုအင္ဆႏၵ၌ အႀကီးအ မွဴးျပဳေသာ ဆႏၵာဓိပတိသည္၊ဆႏၵသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနဥၥ- သာဓိပတိေဇာ (၅၂)ခု၊ဆႏၵ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ ေသာ ေစတသိက္(၅၀)တည္းဟူေသာ ဆႏၵာဓိပတိေၾကာင့္ျဖစ္ကုန္ေသာ ယွဥ္ဘက္တရားတို႔အား၄င္း၊ တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ-သာဓိပတိ စိတၱဇရုပ္တို႔အား၄င္း၊ အဓိပတိပစၥေယန - အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္၊ ပစၥေယာ ဥပကာရေကာ - ေက်းဇူးျပဳတတ္သည္၊ ေဟာတိ - ျဖစ္၏။
အဓိပၸါယ္ - အဓိပတိပစၥည္း၏ သေဘာမွာ အစိုးရျခင္း အႀကီးအမွဴးေခါင္းေဆာင္ျခင္းသေဘာရွိသည္။ ေဆာင္ - စၾကာဘုန္းလူ အုပ္စိုးမူသို႔ ၿပိဳင္တူမရွိ အုပ္စိုးဘိ အဓိပတိေခၚသတည္းဟူသည္ႏွင့္အညီ လိုအင္ဆႏၵတည္းဟူေသာ အဓိပတိႀကီးမွဴးသည့္အခါ ထိုဆႏၵႏွင့္ယွဥ္ကုန္ေသာ သာဓိပတိေဇာ(၅၂)ခု၊ ဆႏၵ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္မ်ား သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္မ်ားကို အထြဋ္အထိပ္ေရာက္ေအာင္ ေက်းဇူးျပဳေပးပါသည္။ ဆႏၵေတာ ကိ ံနာမ ကမၼံ နသိဇၥ်တိ ဆႏၵျပင္းျပလာလွ်င္ မေအာင္ျမင္ေသာ အမႈ ကိစၥဟူ၍မရွိ။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဘုရားေလာင္းသုေမဓာရွင္ရေသ့က ဘုရားျဖစ္လိုေသာ ဆႏၵေၾကာင့္ ပါရမီ ေတာ္ဆယ္ပါး အျပား(၃၀) စြန္႔ျခင္းႀကီးငါးပါး စရိယသုံးပါးကိုျဖည့္က်င့္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ ပါရမီျဖည့္ဖို႔ အတြက္ဆိုလွ်င္ ျပင္ပခႏၶာကိုယ္ကို မဆိုထားႏွင့္ အသက္ကိုပင္ ငဲ့ကြက္ျခင္းမရွိ စြန္႔လႊတ္လွဴဒါန္းခဲ့ သည္ခ်ည္းသာျဖစ္၏။ ဆႏၵသည္လည္း လိုခ်င္မႈသေဘာ ေလာဘကလည္းလိုခ်င္မႈသေဘာျဖစ္၍ တူသည္ထင္ရေသာ္လည္း အမွန္စင္စစ္မတူပါ။ ဆႏၵသေဘာက ငါပိုင္ငါဆိုင္လိုခ်င္သည့္သေဘာမ်ိဳး မဟုတ္။ စြန္႔လႊတ္ရန္ လွဴဒါန္းရန္ အနစ္နာခံဘို႔ရန္ ပါရမီေျမာက္ဖို႔ရန္ လိုအင္ဆႏၵရွိသည့္သေဘာပင္ ျဖစ္၏။ ေလာဘသေဘာမွာ ငါသာလွ်င္ပိုင္ဆိုင္လို၏။ ငါပိုင္သမွ်ကိုလည္း မစြန္႔လႊတ္လို မမွ်ေဝလို စြဲစြဲ မၿမဲၿမဲဆုပ္ကိုင္ထားသည့္သေဘာပင္ျဖစ္၏။
သာဓိပတိေဇာ (၅၂)ခုဆိုသည္မွာ ေဇာထိုက္ေသာတရားစု (၅၅)မ်ိဳးထဲမွာ ေမာဟမူေဒြးႏွင့္ ဟသိတုပၸါဒ္ကို ႏႈတ္၍ (၅၂)ပါးသာျဖစ္ရသည္။ ေဇာထိုက္ေသာတရား (၅၅)ပါးဆိုသည္မွာ အကုသိုလ္ စိတ္(၁၂)ပါး၊ ဟသိတုပၸါဒ္စိတ္တစ္ပါး၊ မဟာကုသိုလ္စိတ္(၈)ပါး၊ မဟာကိရိယာစိတ္(၈)ပါး၊ မဟဂၢဳတ္ ကုသိုလ္(၉)ပါး၊ မဟဂၢဳတ္ ကိရိယာ(၉)ပါး၊ ေလာကုတၱရာစိတ္(၈)ပါး + ၅၅-ပါးျဖစ္ပါသည္။
ဆႏၵာဓိပတိ၌ ဆႏၵႏွင့္ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ရျခင္းအေၾကာင္း - ဆႏၵၾကဥ္ရျခင္းအေၾကာင္းမွာ အဓိပတိသေဘါ ကိုက အႀကီးအမွဴးေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္တကာ့ဗိုလ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တစ္ဂူထဲျခေသၤ့ႏွစ္ေကာင္ မ ေအာင္းသကဲ့သို႔ ဆႏၵ ဆႏၵခ်င္းတူေန၍ ဆႏၵကိုၾကဥ္ရ၏။ ဝိစိကိစၦာမွာ အာရုံကို ခိုင္ခိုင္မာမာ မဆုံးျဖတ္ ႏိုင္ျခင္း ယုံမွားသံသယအားႀကီးျခင္းေၾကာင့္ ဆႏၵႏွင့္ သေဘာမတူေသာေၾကာင့္ၾကဥ္ရသည္။
အနက္-ဝီရိယာဓိပတိ - လုံ႔လဝီရိယတို႔၌ အထြဋ္အထိပ္ေရာက္ျခင္းတည္းဟူေသာ ဝီရိယာဓိပတိသည္၊ ဝီရိယသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနဥၥ - သာဓိပတိေဇာ(၅၂)ခု၊ ဝီရိယ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္(၅၀)၊ သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တည္းဟာ ယွဥ္ဘက္တရားတို႔အား၄င္း၊ တံ သမု႒ာနာနဥၥ ရူပါနံ - သာဓိပတိ စိတၱဇရုပ္တို႔အား၄င္း၊ အဓိပတိပစၥေယန - အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္၊ ပစၥေယာ ဥပကာရေကာ - ေက်းဇူးျပဳ တတ္သည္၊ ေဟာတိ - ျဖစ္၏။
အဓိပၸါယ္ - လုံ႔လဝီရိယဇြဲတို႔၌ အထြဋ္အထိပ္ေရာက္ေသာ ဝီရိယာဓိပတိက ယွဥ္ဘက္ စိတ္ေစတသိက္ တို႔ႏွင့္ သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔အား အထြဋ္အထိပ္ေရာက္ေအာင္ ေကာင္းေကာင္းႀကီး ေက်းဇူးျပဳသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ လုံ႔လဝီရိယဇြဲႀကီးမားလြန္းေသာ မဟာဇနကမင္းသားသည္ မဏိေမခလာနတ္သမီး၏ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ခ်ီးက်ဴးေထာပနာျပဳမႈကို ခံယူရသည္။ ပင္လယ္ႀကီးထဲမွာ လက္ပစ္ကူးေနလည္း မည္ သည့္နည္းႏွင့္မွ် ကမ္းစပ္ကိုမေရာက္ႏိုင္ဘူးဆိုသည္ကို သိပင္သိျငားေသာ္လည္း ေယာက်္ားတို႔ လုံ႔လ ေသခါမွေလွ်ာ့မည္။ လုံ႔လျဖင့္မႀကိဳးစားဘဲ ေသသြားရမွာကို အလြန္ရွက္ႏိုးလွသည့္ မဟာဇနက၏ဇြဲ သည္ကား ဝီရိယာဓိပတိသာတည္း။ ထိုအဓိပတိေၾကာင့္ ျဖစ္ေလရာ ဘဝတိုင္းမွာ အႀကီးအမွဴး ဦးစီး ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ကာ ေလာကသုံးပါး၏ အထြဋ္အျမတ္ဆုံး ဘုရားျဖစ္ခဲ့ရပါသည္။
မွတ္ခ်က္ / စိတၱာဓိပတိ ဆိုသည္မွာ သာဓိပတိေဇာ (၅၂)ခုတည္းဟူေသာ စိတ္ဓာတ္အထြဋ္အထိပ္၊ ဝီမံသာဓိပတိဆိုသည္မွာ အသိဉာဏ္ႀကီးမားမႈအထြဋ္အထိပ္ ကိုအရေကာက္ကာ အထက္ပါနည္း အတိုင္း ၾကံဆေတြးေတာ ေကာက္ယူႏိုင္ပါသည္။
(၁)ဆႏၵာဓိပတိက ဆႏၵႏွင့္ယွဥ္ေသာ သာဓိပတိေဇာ(၅၂)ခု၊ ဆႏၵ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ (၅၀)ႏွင့္ သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔အား အဓိပတိသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္။
(၂)ဝီရိယာဓိပတိက ဝီရိယႏွင့္ယွဥ္ေသာ သာဓိပတိေဇာ(၅၂)ခု၊ ဝီရိယ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ (၅ဝ) သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔အား အဓိပတိသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္။
(၃)သာဓိပတိေဇာ (၅၂)ခုတည္းဟူေသာ စိတၱာဓိပတိက ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္(၅၁)ခုႏွင့္ သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔အား အဓိပတိသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္။
(၄)ဝီမံသာဓိပတိက သာဓိပတိ တိဟိတ္ေဇာ(၃၄)ခု၊ ေစတသိက္ (၃၈)ခု ႏွင့္ သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔ အား အဓိပတိသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ (ဝီမံသာဓိပတိ=ဉာဏ္ပညာအႀကီးအမွဴး)
ထိုသို႔ လိုအင္ဆႏၵ၊ ဇြဲလုံ႔လ၊ စိတ္ဓာတ္ျပင္းျပစြာ အသိဉာဏ္ထက္ျမက္မည္ဆိုလွ်င္ အရာရာတိုင္းတြင္ အထြဋ္အထိပ္ေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္းကို အဓိပတိပစၥည္းက သက္ေသခံေနပါသည္။
ထိုသို႔ လိုအင္ဆႏၵ၊ ဇြဲလုံ႔လ၊ စိတ္ဓာတ္ျပင္းျပစြာ အသိဉာဏ္ထက္ျမက္မည္ဆိုလွ်င္ အရာရာတိုင္းတြင္ အထြဋ္အထိပ္ေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္းကို အဓိပတိပစၥည္းက သက္ေသခံေနပါသည္။
အဓိပတိေလးပါး ပစၥည္း+ပစၥယုပၸန္တရားမ်ား၏ အေၾကာင္းအက်ိဳး၊ ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္ခြဲ
(၁)ဆႏၵာဓိပတိက အေၾကာင္း/ပစၥည္းတရား+ သာဓိပတိေဇာ(၅၂)ခု၊ ဆႏၵ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ေသာ ေစတ သိက္(၅ဝ) သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔က အက်ိဳး/ပစၥယုပၸန္တရား။
(၂)ဝီရိယာဓိပတိက အေၾကာင္း/ပစၥည္းတရား+ သာဓိပတိေဇာ(၅၂)ခု၊ ဝီရိယ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္(၅ဝ) သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔က အက်ိဳး/ပစၥယုပၸန္တရား။
(၃)သာဓိပတိေဇာ(၅၂)ခုတည္းဟူေသာစိတၱာဓိပတိကအေၾကာင္း/ပစၥည္းတရား+ ဝိစိကိစၦာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္(၅၁) သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔က အက်ိဳး/ပစၥယုပၸန္တရား။
(၄)ဝီမံသာဓိပတိက အေၾကာင္း/ပစၥည္းတရား+ သာဓိပတိ တိဟိတ္ေဇာ(၃၄)ခု၊ ေစတသိက္ (၃၈)ခု ႏွင့္ သာဓိပတိစိတၱဇရုပ္တို႔က အက်ိဳး/ပစၥယုပၸန္တရား။
(တိဟိတ္ေဇာ ၃၄-ခုဆိုသည္မွာ တိဟိတ္စိတ္ ၄၇-ခုထဲမွ မဟာဝိပါက္ ဉာဏသမၸယုတ္ ၄-ပါး၊ မဟဂၢဳတ္ဝိပါက္ ၉-ပါးၾကဥ္ေသာ ၃၄-ပါးျဖစ္ပါသည္။ တိဟိတ္စိတ္၄၇-ပါးဆိုသည္မွာ ကာမေသာဘနစိတ္ ၂၄-ပါးမွ ဉာဏသမၸယုတ္စိတ္ ၁၂-ပါးႏွင့္ မဟဂၢဳတ္ ေလာကုတၱရာစိတ္ ၃၅-ပါး ေပါင္း ၄၇-ပါးကို ဉာဏ္တည္းဟူေသာ အေမာဟဟိတ္ႏွင့္အတူ တကြျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တိဟိတ္စိတ္ဟုေခၚပါသည္)။ ရူပါဝစရစိတ္ ၁၅+အရူပါဝစရစိတ္ ၁၂-ကို ေပါင္း လွ်င္ မဟဂၢဳတ္စိတ္ (၂၇)ပါးဟုေခၚပါသည္။
အဓိပတိပစၥည္းအက်ယ္ ကုသလတိက္ - ပဥွာဝါရပါဠိေတာ္မ်ား
ကုသိုလ္ေၾကာင့္ ကုသိုလ္ျဖစ္ပုံ အဓိပတိပစၥည္းပါဠိေတာ္
၁။ကုသေလာ ဓေမၼာ ကုသလႆ ဓမၼႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ အာရမၼဏာဓိပတိ သဟဇာတာဓိပတိ။ အာရမၼဏာဓိပတိ - ဒါနံ ဒတြာ သီလံ သမာဒိယိတြာ ဥေပါသထကမၼံ ကတြာ တံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡတိ။ ပုေဗၺ သုစိဏၰာနိ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡတိ။စ်ာနာ ဝု႒ဟိတြာ စ်ာနံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡတိ။ ေသကၡာ ေဂါၾတဘုံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡႏ ၱိ။ ေဝါဒါနံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡႏ ၱိ။ ေသကၡာ မဂၢါ ဝု႒ဟိတြာ မဂၢံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡႏ ၱိ။ ။ သဟဇာတာဓိပတိ - ကုသလာဓိပတိ သမၸယုတၱကာနံ ခႏၶာနံ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။
အဓိပၸါယ္ - ကုသိုလ္တရားက ကုသိုလ္တရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ အာရမၼဏာ ဓိပတိပစၥည္းျဖင့္လည္းေကာင္း သဟဇာတာဓိပတိပစၥည္းျဖင့္လည္းေကာင္း ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ အာရမၼ ဏာဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပုံမွာ - ဒါနျပဳျခင္း သီလေဆာက္တည္ျခင္း ဥပုသ္သီတင္းသီလကို ေဆာက္တည္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ၿပီး ထိုကုသိုလ္မ်ားကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားျခင္းေၾကာင့္ ျပဳခဲ့ ၿပီးေသာ ကုသိုလ္မ်ားက ဆင္ျခင္ပြားမ်ားေသာ ကုသိုလ္မ်ားအား အေလးအနက္ အဓိပတိသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။
တစ္ဖန္ ေရွးတုန္းက ေလ့လာပြားမ်ားခဲ့ေသာ ကုသိုလ္တရားမ်ားကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ား ျခင္း၊ စ်ာန္ရပုဂၢိဳလ္မ်ားက ရရွိၿပီးေသာ စ်ာန္မ်ားကို အေလးအနက္ပြားမ်ားျခင္း၊ ေသကၡပုဂၢိဳလ္က ေဂါၾတရဘူ’ေဝါဒါန္’မဂ္တို႔ကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေလ့လာပြားမ်ားခဲ့ေသာ ကုသိုလ္တရားမ်ား ရၿပီးေသာ စ်ာန္တရားမ်ား ေဂါၾတရဘု ေဝါဒါန္ မဂ္တရားတို႔က အေၾကာင္းကုသိုလ္ ပစၥည္းျဖစ္ပါသည္။ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားျခင္းတို႔က အက်ိဳး/ကုသိုလ္/ပစၥယုပၸန္ျဖစ္ပါသည္။(ကု+ကု)
တစ္ဖန္ ေရွးတုန္းက ေလ့လာပြားမ်ားခဲ့ေသာ ကုသိုလ္တရားမ်ားကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ား ျခင္း၊ စ်ာန္ရပုဂၢိဳလ္မ်ားက ရရွိၿပီးေသာ စ်ာန္မ်ားကို အေလးအနက္ပြားမ်ားျခင္း၊ ေသကၡပုဂၢိဳလ္က ေဂါၾတရဘူ’ေဝါဒါန္’မဂ္တို႔ကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေလ့လာပြားမ်ားခဲ့ေသာ ကုသိုလ္တရားမ်ား ရၿပီးေသာ စ်ာန္တရားမ်ား ေဂါၾတရဘု ေဝါဒါန္ မဂ္တရားတို႔က အေၾကာင္းကုသိုလ္ ပစၥည္းျဖစ္ပါသည္။ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားျခင္းတို႔က အက်ိဳး/ကုသိုလ္/ပစၥယုပၸန္ျဖစ္ပါသည္။(ကု+ကု)
ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ္ျပဳၿပီးေသာ ကုသိုလ္မ်ားကို အဓိပတိပစၥည္းတပ္၍ အေလးအနက္ဆင္ျခင္ပြားမ်ားျခင္း ျဖင့္ ကုသိုလ္ေၾကာင့္ အဓိပတိတပ္ေသာကုသိုလ္ေတြ ထပ္ခါထပ္ခါျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ကုသိုလ္တရားက ကုသိုလ္တရားအား သဟဇာတာဓိတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပုံမွာ ကုသိုလ္ႏွင့္ယွဥ္ ေသာ (ဆႏၵ’ဝီရိယ’စိတၱ’ဝီမံသ)အဓိပတိတရားေလးပါးက ယွဥ္ဘက္ျဖစ္ေသာ ကုသိုလ္စိတ္ႏွင့္ ေစတ သိက္တို႔အား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ကုသိုလ္ျပဳရာ၌ ေလးေလးနက္ နက္ ဆႏၵရွိျခင္း၊ အေလးအျမတ္ ဝီရိယရွိျခင္း၊ ေလးေလးနက္နက္ စိတ္ဓာတ္ျပင္းျပျခင္း၊ နက္နဲေသာ ဉာဏ္အေျမာ္အျမင္ရွိျခင္းတည္းဟူေသာ အဓိပတိတရားေလးပါးက ကုသိုလ္စိတ္မ်ားကို၄င္း၊ ယွဥ္ ဘက္ေစတသိက္မ်ားကို၄င္း အေလးအနက္ အဓိပတိတပ္၍ အတူတကြျဖစ္ေပၚေစသည္ကို သဟဇာ တာဓိပတိပစၥည္းတပ္သည္ဟု ေခၚပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အနာထပိဏ္သူေ႒းက ေဇတမင္းသား၏ ေဇတဝန္ဥယ်ာဥ္ႀကီးကို ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေဆာက္လုပ္ပူေဇာ္ရန္ ေရႊဒဂၤါးျပားအျပည့္ခင္းၿပီး ဝယ္ယူ သကဲ့သို႔ျဖစ္ပါသည္။ (သဟဇာတျဖစ္ေသာ ကု+ကု)။
ကုသိုလ္ေၾကာင့္ အကုသိုလ္ျဖစ္ပုံ အဓိပတိပစၥည္းပါဠိေတာ္
ကုသေလာ ဓေမၼာ အကုသလႆ ဓမၼႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ အာရမၼဏာဓိပတိ - ဒါနံ ဒတြာ သီလံ သမာဒိယိတြာ ဥေပါသထကမၼံ ကတြာ တံ ဂရုံ ကတြာ အႆာေဒတိ အဘိနႏၵတိ၊ တံ ဂရုံ ကတြာ ရာေဂါ ဥပၸဇၨတိ၊ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ၊ ပုေဗၺ သုစိဏၰာနိ ဂရုံ ကတြာ အႆာေဒတိ အဘိနႏၵတိ၊ တံ ဂရုံ ကတြာ ရာေဂါ ဥပၸဇၨတိ၊ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ၊ စ်ာနာ ဝု႒ဟိတြာ စ်ာနံ ဂရုံ ကတြာ အႆာေဒတိ အဘိနႏၵတိ၊ တံ ဂရုံ ကတြာ ရာေဂါ ဥပၸဇၨတိ၊ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ။
အဓိပၸါယ္ - ကုသိုလ္တရားက အကုသိုလ္တရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ကုသိုလ္ က အကုသိုလ္ကို အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳရာ၌ အာရမၼဏာဓိပတိျဖင့္သာေက်းဇူးျပဳ၏။ ကုသိုလ္ ႏွင့္ အကုသိုလ္ အတူတကြမျဖစ္နိဳင္ေသာေၾကာင့္ သဟဇာတာဓိပတိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳခြင့္မရ။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒါန သီလ ဥပုသ္သီတင္းေဆာက္တည္ျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ၿပီး ထိုကုသိုလ္တရားမ်ားကို သာယာသည္၊ ႏွစ္သက္သည္၊ သာယာႏွစ္သက္ျခင္းကိုပင္ အေလးအနက္ျပဳ၍ တပ္မက္ျခင္း အယူမွားျခင္းျဖစ္၏။ ထို႔ ေၾကာင့္ ဒါနစသည္႔ကုသိုလ္တို႔ေၾကာင့္ အေလးအနက္သာယာႏွစ္သက္ျခင္း အကုသိုလ္ျဖစ္၏။ ယင္း ကိုပင္ အဓိပတိပစၥည္းအေနအားျဖင့္ ကုသိုလ္ေၾကာင့္ အကုသိုလ္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ကုသိုလ္ျပဳ တိုင္း ကုသိုလ္ရႏိုင္ဖို႔အလြန္အေရးႀကီးေၾကာင္း အဓိပတိပစၥည္းက သတိေပးေနပါသည္။
အဓိပၸါယ္ - ကုသိုလ္တရားက အကုသိုလ္တရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ကုသိုလ္ က အကုသိုလ္ကို အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳရာ၌ အာရမၼဏာဓိပတိျဖင့္သာေက်းဇူးျပဳ၏။ ကုသိုလ္ ႏွင့္ အကုသိုလ္ အတူတကြမျဖစ္နိဳင္ေသာေၾကာင့္ သဟဇာတာဓိပတိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳခြင့္မရ။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒါန သီလ ဥပုသ္သီတင္းေဆာက္တည္ျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ၿပီး ထိုကုသိုလ္တရားမ်ားကို သာယာသည္၊ ႏွစ္သက္သည္၊ သာယာႏွစ္သက္ျခင္းကိုပင္ အေလးအနက္ျပဳ၍ တပ္မက္ျခင္း အယူမွားျခင္းျဖစ္၏။ ထို႔ ေၾကာင့္ ဒါနစသည္႔ကုသိုလ္တို႔ေၾကာင့္ အေလးအနက္သာယာႏွစ္သက္ျခင္း အကုသိုလ္ျဖစ္၏။ ယင္း ကိုပင္ အဓိပတိပစၥည္းအေနအားျဖင့္ ကုသိုလ္ေၾကာင့္ အကုသိုလ္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ကုသိုလ္ျပဳ တိုင္း ကုသိုလ္ရႏိုင္ဖို႔အလြန္အေရးႀကီးေၾကာင္း အဓိပတိပစၥည္းက သတိေပးေနပါသည္။
ထို႔အတူပင္ စ်ာန္ရပုဂၢိဳလ္သည္လည္း စ်ာန္ကို အေလးအနက္ျပဳ၍ သာယာသည္ ႏွစ္သက္သည္။ ယင္း သာယာႏွစ္သက္ျခင္းကိုပင္ အေလးအနက္ တပ္မက္သည္ အယူမွားသည္။ ယင္းကိုပင္ အကု သိုလ္ေၾကာင့္ ကုသိုလ္ျဖစ္သည္ဟုဆိုပါသည္။
ကုသိုလ္ေၾကာင့္ အဗ်ာကတျဖစ္ပုံ အဓိပတိပစၥည္းပါဠိေတာ္
ကုသေလာ ဓေမၼာ အဗ်ာကတႆ ဓမၼႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ အာရမၼဏာဓိပတိ သဟဇာတာဓိပတိ။ အာရမၼဏာဓိပတိ - အရဟာ မဂၢဝု႒ဟိတြာ မဂၢံ ဂရုံကတြာ ပစၥေဝကၡတိ။ သဟဇာတာဓိပတိ - ကုသလာဓိပတိ စိတၱသမု႒ာနံ ရူပါနံ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။
အဓိပၸါယ္ - ကုသိုလ္တရားက အဗ်ာကတတရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ အာရမၼဏာဓိပတိအားျဖင့္၌၄င္း သဟဇာတာဓိပတိအားျဖင့္၄င္း ေက်းဇူးျပဳသည္။ အာရမၼဏာဓိပတိ အားျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပုံမွာ - ရဟႏၱာမေထရ္က အရဟတၱမဂ္ကိုရၿပီး၍ ထိုအရဟတၱမဂ္ကို အေလးအနက္ ထားကာ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားသည္။ အရဟတၱမဂ္က အေၾကာင္းကုသိုလ္ပစၥည္းတရား။ ဆင္ျခင္ပြားမ်ား ျခင္းသည္(ရဟႏၱာတို႔မည္သည္ မဟာကိရိယာဉာဏသမၸယုတ္စိတ္ျဖင့္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားေသာေၾကာင့္) အက်ိဳး အဗ်ာကတ ပစၥယုပၸန္တရားျဖစ္ပါသည္။
မွတ္ခ်က္ - ကုသိုလ္ေၾကာင့္ ကုသိုလ္+အဗ်ာကတျဖစ္ပုံကို ခ်န္လွပ္ခဲ့ပါမည္။အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အေၾကာင္း ကုသိုလ္ + အက်ိဳး ကုသုိလ္ အဗ်ာကတ ႏွစ္ပါးတြဲ ဒြန္တြဲျခင္းသာထူးေသာေၾကာင့္တည္း။
အကုသိုလ္ေၾကာင့္ အကုသိုလ္ျဖစ္ပုံ အဓိပတိပစၥည္းပါဠိေတာ္
အကုသေလာ ဓေမၼာ အကုသလႆ ဓမၼႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ အာရမၼဏာဓိပတိ သဟဇာ တာဓိပတိ။ အာရမၼဏာဓိပတိ - ရာဂံ ဂရုံ ကတြာ အႆာေဒတိ အဘိနႏၵတိ၊ တံ ဂရုံ ကတြာ ရာေဂါ ဥပၸဇၨတိ၊ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ။ ဒိ႒ိ ံ ဂရုံ ကတြာ အႆာေဒတိ အဘိနႏၵတိ၊ တံ ဂရုံ ကတြာ ရာေဂါ ဥပၸဇၨတိ၊ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ။ သဟဇာတာဓိပတိ - အကုသလာဓိပတိ သမၸယုတၱကာနံ ခႏၶာနံ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။
အဓိပၸါယ္ - အကုသိုလ္တရားက အကုသိုလ္တရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ အာရမၼဏာဓိပတိျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပုံမွာ တဏွာရာဂကို ေလးေလးနက္နက္ သာယာႏွစ္သက္သည္။ ယင္း ကို အေလးအနက္ တဏွာရာဂျဖစ္သည္။ အယူမွားမႈျဖစ္သည္။ ယင္းကိုပင္ အကုသိုလ္တရားမ်ားက အကုသိုလ္တရားမ်ားအား အာရမၼဏာဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္ဟု ေဟာေတာ္မူပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ လိုခ်င္တပ္မက္မႈမ်ား လြန္လြန္ကဲကဲျဖစ္လာသည့္အခါ စြဲလန္းမႈမ်ားႏွင့္ မည္သည့္အကု သိုလ္ျပဳျပဳ မည္သို႔ေသာ အက်ိဳးမွ မျဖစ္ႏိုင္ပါဟူေသာ အယူမွားမိစၦာဒိ႒ိမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ယင္းကို ပင္ အကုသိုလ္ေၾကာင့္ အကုသိုလ္တရားမ်ား ဆက္ကာဆက္ကာ ေက်းဇူးျပဳသည္ဟုဆိုပါသည္။
မွတ္ခ်က္ /အကုသိုလ္တရားက ကုသိုလ္တရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးမျပဳပါ။
အကုသိုလ္ေၾကာင့္ အဗ်ာကတျဖစ္ပုံ အဓိပတိပစၥည္းပါဠိေတာ္
အကုသေလာ ဓေမၼာ အဗ်ာကတႆ ဓမၼႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ သဟဇာတာဓိပတိ - အကုသလာဓိပတိ စိတၱသမု႒ာနာနံ ရူပါနံ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။
အဓိပၸါယ္ - အကုသိုလ္တရားက အဗ်ာကတတရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ အာရ မၼဏာဓိပတိအားျဖင့္ ေက်းဇူးမျပဳပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မည္သည့္အကုသိုလ္အက်ိဳးဆက္ကမွ် အကုသိုလ္ကို အေလးအနက္အာရုံမျပဳနိဳင္ေသာေၾကာင့္တည္း။ သဟဇာတာဓိပတိျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပုံမွာ အကုသိုလ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ဆႏၵာဓိပတိ ဝီရိယာဓိပတိ စိတၱာဓိပတိတို႔က စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ရုပ္တရား တို႔အား အေလးအနက္ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ လိုခ်င္တပ္မက္ေသာ ဆႏၵေတြအားႀကီးလာ ၿပီဆိုလွ်င္ ထက္သန္ေသာဝီရိယမ်ား ျပင္းျပေသာစိတ္ဓာတ္မ်ားေၾကာင့္ စိတ္ေနာက္ကိုယ္ပါ ရုပ္တရား မ်ားကလည္း စြမ္းစြမ္းတမံလိုက္ပါေပးရပါသည္။ လိုခ်င္တပ္မက္စိတ္အားႀကီးလြန္းေသာ သူေ႒းသမီး မပဋာသည္ ကၽြန္ကိုဒါသေနာက္ကို လိုက္ပါသကဲ့သို႔ျဖစ္ပါသည္။
အဗ်ာကတေၾကာင့္ အဗ်ာကတျဖစ္ပုံပါဠိေတာ္
အဗ်ာကေတာ ဓေမၼာ အဗ်ာကတႆ ဓမၼႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ အာရမၼဏာဓိပတိ သဟဇာဓိပတိ။ အာရမၼဏာဓိပတိ - အရဟာ ဖလံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡတိ။ နိဗၺာနံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡတိ။ နိဗၺာနံ ဖလႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ သဟဇာတဓိပတိ ဝိပါကာဗ်ာကတာ ကိရိ ယာဗ်ာကတာဓိပတိ သမၸယုတၱကာနံ ခႏၶာနံ သမၸယုတၱကာနံ ခႏၶာနံ စိတၱသမု႒ာနာနဥၥရူပါနံ အဓိပတိ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
အဓိပၸါယ္ - အဗ်ာကတတရားက အဗ်ာကတတရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။အာရမၼ ဏာဓိပတိအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပုံမွာ ရဟႏၱာမေထရ္က ဖိုလ္ကို အေလးအျမတ္ျပဳ ဆင္ျခင္သည့္အခါ ဖိုလ္က အေၾကာင္း အဗ်ာကတ ပစၥည္းတရား။ ဆင္ျခင္ေသာဉာဏ္က အက်ိဳး/အဗ်ာကတ/ပစၥယုပၸန္ တရား။ တဖန္ နိဗၺာန္ကို အေလးအျမတ္ ဆင္ျခင္သည့္အခါ နိဗၺာန္က အေၾကာင္း/အဗ်ာကတ/ပစၥည္း တရား။ ဆင္ျခင္ဉာဏ္က အက်ိဳး/အဗ်ာကတ/ပစၥယုပၸန္တရား။ နိဗၺာန္က ဖိုလ္အား ေက်းဇူးျပဳရာတြင္ နိဗၺာန္က အေၾကာင္း/အဗ်ာကတ/ပစၥည္းတရား။ ဖိုလ္က အက်ိဳး/အဗ်ာကတ/ပစၥယုပၸန္တရား။ ထို႔အတူ ဝိပါက္ ကိရိယာအဗ်ာကတျဖစ္ေသာ အဓိပတိတရားတို႔က + ယွဥ္ဘက္ ဝိပါက္စိတ္ ကိရိယာ စိတ္မ်ားႏွင့္ စိတၱဇရုပ္မ်ားအား ေက်းဇူးျပဳရာတြင္လည္း အဗ်ာကတတရားက အဗ်ာကတတရားအား ေက်းဇူးျပဳပုံကို သိျမင္ႏိုင္ၾကပါလိမ့္မည္။ (ဝိပါက္ ကိရိယာအခ်င္းခ်င္းျဖစ္၍ ေၾကာင္းဗ်ာ+က်ိဳးဗ်ာ)။
အဗ်ာကတေၾကာင့္ ကုသုိလ္တရားျဖစ္ပုံ အဓိပတိပစၥည္း ပါဠိေတာ္
အဗ်ာကေတာ ဓေမၼာ ကုသႆ ဓမၼႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ အာရမၼဏာဓိပတိ - ေသကၡာ ဖလံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡႏ ၱိ။ နိဗၺာနံ ဂရုံ ကတြာ ပစၥေဝကၡတိ။ နိဗၺာနံ ေဂါၾတဘုႆ ေဝါဒါနႆ မဂၢႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။
အဓိပၸါယ္ - အဗ်ာကတရားက ကုသိုလ္တရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ေသကၡ ပုဂၢိဳလ္က ဖိုလ္ကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားရာတြင္ ဖိုလ္က အဗ်ာကတတရား ဆင္ျခင္ပြားမ်ား ျခင္းက ကုသိုလ္တရား။(အေၾကာင္း+အက်ိဳး၊ပစၥည္း+ပစၥယုပၸန္ သိၿပီးသားမွတ္ယူပါသည္)။နိဗၺာန္ကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားရာတြင္ နိဗၺာန္က အဗ်ာကတတရား+ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားျခင္းက ကုသိုလ္ တရား။ နိဗၺာန္က ေဂါၾတဘု ေဝါဒါန္ မဂ္တို႔အား ေက်းဇူးျပဳရာတြင္ နိဗၺာန္က အဗ်ာကတတရား+ ေဂါၾတဘု ေဝါဒါန္ မဂ္တို႔က ကုသိုလ္တရားအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။
အဓိပၸါယ္ - အဗ်ာကတရားက ကုသိုလ္တရားအား အဓိပတိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ေသကၡ ပုဂၢိဳလ္က ဖိုလ္ကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားရာတြင္ ဖိုလ္က အဗ်ာကတတရား ဆင္ျခင္ပြားမ်ား ျခင္းက ကုသိုလ္တရား။(အေၾကာင္း+အက်ိဳး၊ပစၥည္း+ပစၥယုပၸန္ သိၿပီးသားမွတ္ယူပါသည္)။နိဗၺာန္ကို အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားရာတြင္ နိဗၺာန္က အဗ်ာကတတရား+ ဆင္ျခင္ပြားမ်ားျခင္းက ကုသိုလ္ တရား။ နိဗၺာန္က ေဂါၾတဘု ေဝါဒါန္ မဂ္တို႔အား ေက်းဇူးျပဳရာတြင္ နိဗၺာန္က အဗ်ာကတတရား+ ေဂါၾတဘု ေဝါဒါန္ မဂ္တို႔က ကုသိုလ္တရားအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။
အဗ်ာကတတရားေၾကာင့္ အကုသိုလ္တရားျဖစ္ပုံ အဓိပတိပစၥည္းပါဠိေတာ္
အဗ်ာကေတာ ဓေမၼာ အကုသလႆ ဓမၼႆ အဓိပတိပစၥေယန ပစၥေယာ။ အာရမၼဏာဓိပတိ - စကၡဳံ ဂရုံ ကတြာ အႆာေဒတိ အဘိနႏၵတိ၊ တံ ဂရုံ ကတြာ ရာေဂါ ဥပၸဇၨတိ၊ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ။ ေသာတံ။ပ။
အဓိပၸါယ္ - အဗ်ာကတရားက အကုသိုလ္တရားအား အဓိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ အာရမၼဏာဓိပတိအားျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပုံမွာ မ်က္စိကို အေလးအနက္ျပဳ၍ သာယာႏွစ္သက္၏။ ထိုသာ ယာႏွစ္သက္မႈကို အေလးအနက္ျပဳ၍ တဏွာရာဂႏွင့္ အယူမွားမႈျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ မ်က္စိတည္းဟူ ေသာ ရုပ္(အဗ်ာကတ)တရားက အေၾကာင္းတရား။ တဏွာရာဂစေသာ အကုသိုလ္တရားမ်ားက အက်ိဳး တရားအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ထို႔အတူ အဆင္းမ်ိဳးစုံ ရူပါရုံကို အေလးအနက္ထား၍ သာယာႏွစ္သက္၏။ ယင္းကိုအေလးအနက္ျပဳ၍ တဏွာရာဂႏွင့္ အယူမွားမႈျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အဆင္း မ်ိဳးစုံ ရူပါရုံက အေၾကာင္း အဗ်ာကတ ပစၥည္းတရား။ တဏွာရာဂစသည့္အကုသိုလ္မ်ားက အက်ိဳး အကုသိုလ္ ပစၥယုပၸန္တရားအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ထို႔အတူ ရုပ္တရားမ်ားေၾကာင့္ အကုသိုလ္ တရားျဖစ္တိုင္းျဖစ္တိုင္း အဗ်ာကတေၾကာင့္ အကုသိုလ္တရားမ်ား ျဖစ္ၾကပုံကို ခ်ဲ႕ထြင္ေတြးေတာကာ နားလည္ႏိုင္ၾကပါေစ။ အသံကိုၾကားတိုင္း သာယာလွ်င္လည္း ထိုနည္းတူစြာ အေၾကာင္းအဗ်ာကတ+ အက်ိဳး အကုသိုလ္ျဖစ္ၾကရပါသည္။ အနံ႔ကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး သာယာမႈ/ႏွစ္သက္မႈျဖစ္တိုင္းလည္း အေၾကာင္းအဗ်ာကတ အက်ိဳး အကုသိုလ္ျဖစ္ၾကရပါသည္။ အရသာကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး သာယာမႈ/ ႏွစ္သက္မႈျဖစ္ၾကသည့္အခါတြင္လည္း အရသာက ရုပ္အဗ်ာကတတရား + သာယာမႈ/ႏွစ္သက္မႈက အက်ိဳး အကုသိုလ္တရားျဖစ္ၾကရပါသည္။ ထို႔အတူ အေတြ႔အထိမ်ိဳးစုံ ေဖာ႒ဗၺာရုံကို အေၾကာင္း ျပဳၿပီး သာယာမႈ/ႏွစ္သက္မႈျဖစ္တိုင္းမွာလည္း ေဖာ႒ဗၺာရုံက ရုပ္အဗ်ာကတတရား သာယာမႈ/ႏွစ္သက္မႈက အက်ိဳးအကုသိုလ္တရားအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾကပါသည္။
အဓိပၸါယ္ - အဗ်ာကတရားက အကုသိုလ္တရားအား အဓိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ အာရမၼဏာဓိပတိအားျဖင့္ေက်းဇူးျပဳပုံမွာ မ်က္စိကို အေလးအနက္ျပဳ၍ သာယာႏွစ္သက္၏။ ထိုသာ ယာႏွစ္သက္မႈကို အေလးအနက္ျပဳ၍ တဏွာရာဂႏွင့္ အယူမွားမႈျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ မ်က္စိတည္းဟူ ေသာ ရုပ္(အဗ်ာကတ)တရားက အေၾကာင္းတရား။ တဏွာရာဂစေသာ အကုသိုလ္တရားမ်ားက အက်ိဳး တရားအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ထို႔အတူ အဆင္းမ်ိဳးစုံ ရူပါရုံကို အေလးအနက္ထား၍ သာယာႏွစ္သက္၏။ ယင္းကိုအေလးအနက္ျပဳ၍ တဏွာရာဂႏွင့္ အယူမွားမႈျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အဆင္း မ်ိဳးစုံ ရူပါရုံက အေၾကာင္း အဗ်ာကတ ပစၥည္းတရား။ တဏွာရာဂစသည့္အကုသိုလ္မ်ားက အက်ိဳး အကုသိုလ္ ပစၥယုပၸန္တရားအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပါသည္။ ထို႔အတူ ရုပ္တရားမ်ားေၾကာင့္ အကုသိုလ္ တရားျဖစ္တိုင္းျဖစ္တိုင္း အဗ်ာကတေၾကာင့္ အကုသိုလ္တရားမ်ား ျဖစ္ၾကပုံကို ခ်ဲ႕ထြင္ေတြးေတာကာ နားလည္ႏိုင္ၾကပါေစ။ အသံကိုၾကားတိုင္း သာယာလွ်င္လည္း ထိုနည္းတူစြာ အေၾကာင္းအဗ်ာကတ+ အက်ိဳး အကုသိုလ္ျဖစ္ၾကရပါသည္။ အနံ႔ကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး သာယာမႈ/ႏွစ္သက္မႈျဖစ္တိုင္းလည္း အေၾကာင္းအဗ်ာကတ အက်ိဳး အကုသိုလ္ျဖစ္ၾကရပါသည္။ အရသာကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး သာယာမႈ/ ႏွစ္သက္မႈျဖစ္ၾကသည့္အခါတြင္လည္း အရသာက ရုပ္အဗ်ာကတတရား + သာယာမႈ/ႏွစ္သက္မႈက အက်ိဳး အကုသိုလ္တရားျဖစ္ၾကရပါသည္။ ထို႔အတူ အေတြ႔အထိမ်ိဳးစုံ ေဖာ႒ဗၺာရုံကို အေၾကာင္း ျပဳၿပီး သာယာမႈ/ႏွစ္သက္မႈျဖစ္တိုင္းမွာလည္း ေဖာ႒ဗၺာရုံက ရုပ္အဗ်ာကတတရား သာယာမႈ/ႏွစ္သက္မႈက အက်ိဳးအကုသိုလ္တရားအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾကပါသည္။
ဥပမာအားျဖင့္ အဆင္းမ်ိဳးစုံ ရူပါရုံ၊ အသံမ်ိဳးစုံ သဒၵါရုံကို စြဲစြဲလန္းလန္း ႏွစ္သက္ရာ၌ ထိုအဆင္းမ်ိဳးစုံ အသံမ်ိဳးစုံကို စြဲလန္းျခင္း မခြဲႏိုင္မခြါရက္ ျဖစ္ျခင္းစေသာ အကုသိုလ္တရားမ်ားျဖစ္ၾကရသည္။ ဘုရား ေလာင္းမင္းသားေလးႏွင့္ ကိုယ္ရံေတာ္မ်ားသည္ ဘီလူးမ်ားေပါေသာ ေတာနက္ႀကီးကို ျဖတ္သန္းရာ တြင္ ကိုယ္ရံေတာ္ငါးေယာက္ကို ဘီလူးမမ်ားက လွလွပပအဆင္းမ်ိဳးစုံ၊သာယာခ်ိဳၿမိန္ေသာ အသံမ်ိဳးစုံ၊ ေမႊးႀကိဳင္သင္းထုံေသာ အနံ႔မ်ိဳးစုံ၊ ခ်ိဳၿမိန္ေကာင္းမြန္ေသာ အရသာမ်ိဳးစုံ၊ ႏူးညံ့အိစက္ေသာ အေတြ႔မ်ိဳးစုံ တို႔ျဖင့္ ျမွဴဆြယ္ၾကသည္။ ထိုသို႔ ရုပ္အဗ်ာကတတရားတို႔ျဖင့္ ျမွဴဆြယ္ၾကသည္ကို ရူပါရုံကိုႀကိဳက္သူက ရူပါရုံကို မက္ေမာစြဲလန္းလြန္းေသာေၾကာင့္ တဏွာရာဂျဖစ္ကာ ဘီလူးစာျဖစ္ၾကရသည္။ ထို႔အတူ အသံမ်ိဳးစုံ သာယာၿငိမ့္ေျငာင္းမႈကို ႏွစ္သက္မက္ေမာသူက သာယာၿငိမ့္ေျငာင္းမႈ၌ တက္မက္ႏွစ္သက္ ကာ ဘီလူးစာျဖစ္ၾကရသည္။
အနံ႔မ်ဳိးစုံ အေမႊးနံ႔သာကိုႀကိဳက္ေသာသူက အေမႊးန႔ံသာတို႔ကို သာယာမက္ေမာျခင္းျဖင့္ မခြဲႏိုင္မခြါ ရက္ျဖစ္ကာ ဘီလူးစာျဖစ္ၾကရပါသည္။ အရသာမ်ိဳးစုံကို ႀကိဳက္ေသာသူက အစားအစာမ်ိဳးစုံကို စား ေသာက္ရင္းပင္ ဘီလူးစာျဖစ္ၾကရပါသည္။ အေတြ႔အထိမ်ိဳးစုံ ႏူးႏူးညံ့ညံ့အိအိစက္စက္ကို ႀကိဳက္ေသာ သူကလည္း အေတြ႔အထိမ်ိဳးစုံမွာ ခုံမင္တက္မက္ရင္း ေပ်ာ္ပါးရင္းပင္ ဘီလူးစာျဖစ္ၾကရပါသည္။ ဘုရား ေလာင္း မင္းသားေလးတစ္ပါးသာ ထိုအာရုံငါးပါး ကာမဂုဏ္တရားတို႔ကို အသိဉာဏ္ျဖင့္ ဆင္ျခင္ ေစာင့္ထိမ္းၿပီး ဘီလူးမ်ား၏ ေဘးမွကင္းေဝးကာ တကၠသိုလ္ျပည္ႀကီးတြင္ ဘုရင္ျဖစ္ခဲ့ရပါသည္။ပ႒ာန္း တရားကို ေလ့လာမွတ္သားသူမ်ားအဖို႔ ရုပ္တရားေၾကာင့္ အကုသိုလ္ျဖစ္ၾကရပုံကို နားလည္သေဘာ ေပါက္ၿပီး ရုပ္တရားတို႔၏ လႊမ္းမိုးမႈေဘးမွ ကင္းေဝးႏိုင္ၾကပါသည္။ ရုပ္တရားမ်ားေၾကာင့္ အကုသိုလ္ ျဖစ္မႈ နည္းနိဳင္သမွ် နည္းေအာင္ အသိအလိမၼာ ဉာဏ္ပညာျဖင့္ ေစာင့္ထိမ္းႏိုင္ၾကပါသည္။
No comments:
Post a Comment